" درآمدی بر علل و زمینه های رشد و رونق تاریخنگاری در دوره سلاطین ممالیک"

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

دبیر اموزش و پرورش استان مرکزی

چکیده

تاریخنگاری اسلامی که در عصر عباسی  بسیار رشد پیدا کرده بود  در دوره ممالیک رشد مضاعفی پیدا کرد به گونه ای که باید عصر این سلاطین را در مصر و شام اوج تاریخنگاری اسلامی دانست. نگارش صدها کتاب با مجلدات فراوان و حجیم در انواع تاریخنگاری و به ویژه در زمینه های تاریخ های عمومی ، محلّی ، دودمانی و   . . . بیانگر این موضوع است. هیچ دوره ای از تاریخ اسلام شاهد این همه آثار در زمینه دانش تاریخ نیست .
سوال اساسی این پژوهش این است که : چرا در دوره سلاطین مملوکی ( 648-923 ه) تاریخنگاری این همه مورد توجه قرار گرفت ؟
یافته های این تحقیق حاکی است جنگهای طولانی صلیبی و همچنین مغولان با ممالیک در این زمینه بسیار تاثیر گذار بوده است. مورخان مسلمان با نگارش کتابهای خود پیروزی های بزرگ و درخشان سلاطین مملوکی را در برابر دشمنان شرقی و غربی اسلام برای آینده گان به تصویر کشیدند.تشویق و ترغیب سلاطین و امرای مملوکی و بعضی دیگر از عوامل که موضوع این مقاله است نیز در این زمینه بسیار موثر بوده است.
روش مطالعه مورد استفاده در این تحقیق ، توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع دست اول و نیز نگاه به نوشته های مطالعات و تحقیقات و با مراجعه به کتابخانه و منابع دیجیتال است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

"An Introduction to the Causes and Backgrounds of the Growth and Prosperity of Historiography in the Period of the Mamluks Sultans (923-648)"

نویسنده [English]

  • mohammad Ghazvini
university lecturer
چکیده [English]

Islamic historiography with a great growth in the Abbasid era, doubled in the Mamluks period, so that this period in Egypt and the Levant should be considered the peak of Islamic historiography. Writing hundreds of books with many volumes in various historiographies, especially in the fields of public, local, dynastic and... shows this issue. No period in the history of Islam has witnessed all these works in the field of historical knowledge. The main question of this research is: Why was historiography so important in the period of Mamluks sultans (648-923 AH)? The findings of this study indicate that the long Crusades as well as the war between Mongols and the Mamluks were very effective in this regard. By writing their books, Muslim historians portrayed the great and brilliant victories of the Mamluks sultans against the eastern and western enemies of Islam for the future. Encouragement of Mamluks Sultans and rulers and some other factors that are the subject of this article have also been very effective in this regard. The study method used in this research is descriptive-analytical with reference to first-hand sources as well as looking at the studies and researches and referring to the library and digital sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic historiography
  • Mamluk sultans
  • Crusaders
  • Mongols

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

منابع و مآخذ:

-آندره میکل  با همکاری هانری لوران، (1381)، اسلام و تمدن اسلامی ،ترجمه حسن فروغی ، انتشارات سمت.
-- ابن‌تغری بردی، جمال‌الدین، (بی‌تا)، المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، قاهرة.
- ـــــــــــــــــــــــــــ، (بی‌تا)، النجوم الظاهره فی ملوک مصر و القاهره، مصر، وزارة الثقافه و الارشاد و القومی. دارالکتب المصریة القاهرة.
- ابن کثیر ، ابوالفدا ، ( 1981 )، الاجتهاد فی طلب الجهاد ، موسسه الرساله ، بیروت.
- پاشا عمر، موسی، (1409)، تاریخ الادب العربی فی العصر المملوکی، لبنان، بیروت، دارالفکر المعاصر.
- زیاده، محمدمصطفی، (1949)، المورخون فی مصر فی القرن التاسع الهجری (القرن الخامس عشر المیلادی)، قاهره.
-سخاوی ،شمس الدین، (1413)، الاعلان بالتوبیخ لمن ذمّ التاریخ، بیروت دارالجیل، الطبعه الاولی.
- شاکر، مصطفی، (1990)، التاریخ العربی و المورخون، لبنان، بیروت، دارالعلم للملائین، ج3.
- عبدالفتاح عاشور، سعید (1977)، بحوث و دراسات فی تاریخ العصور الواسطی، لبنان، بیروت، جامعه بیروت العربیه.
- الفاخوری، حنّا، (1427)، الجامع فی تاریخ الادب العربی، منشورات ذوی القربی، تاریخ الطبع الثالثه، ج1.
- فوزی، فاروق عمر، (1425)، التدوین التاریخی عندالمسلمین، مقدمه فی دراسه نشاه علم التاریخ و تطوره حتی بدایه القرن العاشر الهجری/ السادس عشر میلادی، الیمن، الامارات العربیه المتحده، مرکز زاید الثرات و التاریخ.
-حتی، فیلیپ، (1366)، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، نشر آگاه.
- داداش‌نژاد، منصور، (1388)، تحلیل تاریخنگاری اهل سنت در موضوع سیره و زندگانی دوازده امام از قرن هشتم تا پایان قرن نهم، پایان‌نامه دکتری رشته تاریخ اسلام، دانشگاه اصفهان.
-- روزنتال، فرانتس، (1368)، تاریخ تاریخنگاری در اسلام، ترجمه اسدالله آزاد، انتشارات آستان قدس رضوی، ج1-2.
- زیاده، محمدمصطفی، (1971)، «دراسات عن المقریزی»، نشر الجمعیه المصریه للدراسات التاریخیه، القاهره.
- رودگر، قنبرعلی، (1385)، «رواج موسوعه‌نویسی در عصر ممالیک»، مجله معارف، آذر و اسفند 1385، شماره 66.
- غفرانی، علی، (1378)، «مروری بر منابع تاریخی دوره ممالیک»، مقالات و بررسی‌ها، دفتر 64.
- گیب، هـ. آر.، (1361)، «تطور تاریخنگاری در اسلام»، تاریخ‌نگاری در اسلام (مجموعه مقالات)، ترجمه یعقوب آژند، تهران، نشر گستره.
- محمود عبدالدایم، عبدالعزیز، (1996)، مصر فی عصر الممالیک و العثمانیین، مکتبه نهضه الشرق، جامع قاهره.
 
-- Donald P. Little, (1986), Historigraphy of the Mamluks, VARIORUM REPRINTS, London.
- Popper. W;  "Abul Mahasan", EI, Vol. I , 1986.