رسول خدا(ص) و مدیریت راهبردی چالش های فرهنگی کفر وشرک زمانه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی 3697-19395تهرا ن، ایران.

2 دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

اسلام به مثابه دین درظرف فرهنگی جاهلی قوم عرب ظهور پیداکرد؛ فرهنگی که نه برمبانی و بنیان های عقل، معرفت و ارزش ها و فضایل معنوی و اخلاقی که برتعصّبات، ارزش های ناپسند، نادانی، سفاهت، بی بند و باری، خرافات و موهومات استوار بود، بدیهی است که بین تعالیم دین نو ظهوراسلام با فرهنگ دوره جاهلی عرب درسه سطح باورها، ارزش های اخلاقی و رفتارها، تضادها، تعارض ها و چالش های عمیق و همه جانبه ای پدید آید.
این پژوهش به روش تحلیلی به بررسی این مسئله پرداخته که رسول خدا(ص) چالش های پدید آمده با فرهنگ کفر و شرک درسه سطح یاد شده را با اتخاذ چه روش هایی مدیریت راهبردی کرد؟ نتیجه اینکه رسول خدا(ص)از میان چهارروش مواجهه فرهنگی؛ انشایی، انکاری، امضایی و اصلاحی، از سه روش انشایی، انکاری و اصلاحی به مدیریت راهبردی چالش ها پرداخت و زمینه را برای نشر و ماندگاری فرهنگ اسلامی در متن فرهنگ جاهلی عرب و هندسه فکری فرهنگ بشری درتاریخ فراهم ساخت، میراث، الگو و روشی کارآمد برای مواجهه فرهنگی با مبانی و مظاهر فرهنگ جاهلی دراعصار و امصار بعد از خود برجای گذاشت.
قرآن مجید با توجّه به جایگاه الهی این کتاب و نزولش دربطن حوادث و تحوّلات صدراسلام، نهج البلاغه از امام علی(ع) به عنوان شاهد زنده و کتب تاریخی مثل سیره نبوی و طبقات الکبری، منابع اصلی پژوهش می باشند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Messenger of God (pbuh) and the strategic management of the cultural challenges of disbelief polytheism of the age

نویسندگان [English]

  • HAMID VALIAN 1
  • Ali Bayat 2
1 Instructor of the Department of Islamic Studies, Payam Noor University, Tehran, Iran, PO Box 3697-19395
2 Associate Professor, Department of History and Civilization, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

Islam emerged as a religion in the cultural context of the Arab people's ignorance; A culture that is not based on the foundations of reason, knowledge of values and spiritual and moral virtues that was based on prejudices, inappropriate values, ignorance, stupidity, unrestrainedness, superstitions and delusions, it is obvious that between the teachings of the new religion, the emergence of Islam and the culture of the Arab Jahili period. At the level of beliefs, moral values and behaviors, contradictions, conflicts and deep and comprehensive challenges emerge.
This research analytically investigates the problem that the Messenger of God (PBUH) strategically managed the challenges that arose with the culture of disbelief and polytheism at the mentioned level by adopting what methods? The result is that the Messenger of God (PBUH) is among the four methods of cultural exposure; Essay, negation, signature and correction, from the three methods of composition, denial and correction, dealt with the strategic management of challenges and provided the ground for the publication and perpetuation of Islamic culture in the text of the Arab Jahili culture and the intellectual geometry of human culture in history, a legacy, model and an efficient method for cultural confrontation with the basics and he left the manifestations of Jahili culture in later ages.
Considering the divine position of this book and its revelation in the heart of the events and transformations of early Islam, the Nahj al-Balagheh of Imam Ali (A.S.) as a living witness and historical books such as the Prophet's biography and Tabaqat al-Kubari are the main sources of research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural challenges
  • managing the cultural challenges of the Messenger of God (PBUH)
  • culture of disbelief and polytheism
  • methods of confronting the Messenger of God (PBUH)

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

قرآن مجید
نهج البلاغه
1- ابرکرامبی، نیکلاس و همکاران(1370)، فرهنگ جامعه شناسی، ترجمه ی حسن پویان، نشرچاپخش.
2- ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن على بن محمد(1415ق)، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
3-ابن اسحاق، محمد بن یسار(1978م)، السیر والمغازی، تحقیق: سهیل زکار، بیروت :دارالفکر.
4- ابن حنبل، أبوعبد الله أحمد بن محمد بن حنبل(1416ق)، مسند احمد، محققّ  :أحمد محمد شاکر، ناشر:  دارالحدیث - القاهرة الطبعة.
5- ابن سعد، محمد بن سعد(۱۴۵۲ق)، الطبقات الکبری، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
6- ابن کثیر‏، اسماعیل بن عمر(1387ق)، البدایة، السیرة النبویه، بیروت: دارالقلم.
7- ابن منظور، محمدبن مکرم(1414ق)، لسان العرب، بیروت: نشردارصادر.
8- ابن هشام، عبدالملک (۱۳۶۰)، سیره النبی، ترجمه رفیع الدین اسحق قاضی ابرقوه، تهران: انتشارات خوارزمی.
9- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین( 1385)، مقاتل الطالبیین، قم: مکتب الحیدریه.
 10- ابوداود، سلیمان‌ بن‌ اشعث، سنن أبی داود، محقّق : جمیل، صدقی محمد، بیروت: دارالفکر.
11- آربری، آرتورجان و همکاران(1380)، تاریخ اسلام، ترجمه احمدآرام، ناشر: امیرکبیر.
12- آرمسترانگ، کارن(1386)، زندگی نامه پیامبراسلام، ترجمه کیانوش حشمتی، انتشارات حکمت.
13- ارنست، کارل(1391)، تاریخ تمدن اسلامی، ترجمه نورایی، انتشارات حقیقت.
14- آرنولد، توماس (1385)، تاریخ گسترش اسلام، مترجم، ابوالفضل عزتی انتشارات :دانشگاه تهران.
 15- ازرقی، محمد بن عبدالله(1368)، اخبارمکه، بیروت، ناشر: دارالأندلس.
16-اسپوزیتو، جان.ال(1382)، انقلاب ایران و بازتاب جهانی، مترجم:  محسن مدیرشانه‌چی، ناشر: باز .
17- آلوسی، محمّد(۱۳۸۸)، بلوغ الارب فی معرفه احوال العرب، بیروت:  دارالکتب العلمیه.
18- آیینه وند، صادق (1384)، تاریخ اسلام، قم: نشر معارف.
19- بخاری، محمدبن اسماعیل(1401 ق) ، صحیح بخاری، بیروت: دارالفکر.  
20- بدران، عبدالقادر) ۱۴۰۷ ه.ق)، تهذیب تاریخ دمشق، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
21- براون، ادوارد (1337)، تاریخ طب اسلام، ترجمه مسعود رجب نیا، انتشارات علمی و فرهنگی.
22- بلاذری، احمد بن یحیی 1417)ق(، انساب الاشراف، بیروت: دارالفکر.
23- پورت، جان دیون (1385)، عذر به پیشگاه محمد و قرآن، ترجمه غلامرضا سعیدی، موسسه فرهنگی رایانه کوثر.
24- الجارم، محمدنعما‌ن‌ (2018)، ادیان العرب فی الجاهلیه، القا‌هره:‌ مکتبة ‌الثقا‌فة ‌الدینیة‌.
25- حتّی، فیلیپ خلیل(1366)، تاریخ عرب، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران :انتشارات آگاه.
26- حسنی، علی اکبر(1401)، تاریخ تحلیلی و سیاسی اسلام، ناشر: دفتر نشرفرهنگ اسلامی.
27- حوفی، احمد محمد(1949)، الحیاة العربیة من الشعرالجاهلی، بیروت: دارالعلم.
28- دروزه، محمد عزت(۱۳۸۹ق)، التفسیرالحدیث، قاهرة:  دار إحیاء الکتب العربیة.
29- دورانت، ویل(1391)، تاریخ تمدن، ترجمه ابوالقاسم پاینده، انتشارات علمی فرهنگی.
30- دهخدا، علی اکبر(1377)، لغتنامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
31- روسک، جوزف(1350)، مقدمه‌ای برجامعه شناسی، ترجمه  بهروز نبوی و احمد کریمی، تهران، موسسه عالی حسابداری.
32- الزبیدی، محمد(۱۳۸۵ق)، تاج العروس، بیروت: دارالهدایه.
33- زرگری نژاد، غلامحسین(1384)، تاریخ صدر اسلام، عصرنبوت، تهران: سمت.
34- زمخشری، جارالله(1391)، الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، مترجم مسعود انصاری، ناشر: ققنوس.
36- سبحانی، جعفر(1372)، فروغ ابدیت، قم: دفترتبلیغات.
36- سلیم الحوت، محمود(1390)، باورها و اسطوره‌‌های عرب پیش ازاسلام، منیژه عبداللهی و حسین کیانی، تهران: نشرعلم.
37- سهیلی، عبدالرحمن بن عبدالله(1412)، الروض الانف، لبنان، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
38- سیوطی‌، جلال‌لال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر(۱۹۹۳م‌ )، الدرالمنثور، به‌ کوشش‌ مازن‌ مبارک‌، بیروت.‌     
39- شیمل، آن ماری( 1387)، محمد رسول خدا (ص)، ترجمه حسن لاهوتی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
40- صابرى‏، حسین(1380)، خاتم پیامبران )ص(مشهد :بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.
41- طباره، عفیف عبدالفتاح(1353)، یهود از نظر قرآن، ترجمه علی منتظمی، تهران :موسسه انتشارات بعثت.
42- طباطبایی، محمد حسین(1365)، المیزان فی تفسیر قرآن، تهران  :انتشارات دارالکتب الاسلامیه.
43- طبرسی، احمد بن علی( 1416ق(، الاحتجاج، قم: اسوه.
44- طبرسی، حسن بن فضل(1394)، مکارم الاخلاق، مترجم : احمد احمدزاده ناشر: نورالزهرا.
45- طبرسی، فضل بن حس (1380)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه علی کرمی، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
46- طبری، محمد جریر(بن ۱۴۰۷ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
47-طبری، محمد جریر(1362)، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران:  نشراساطیر.
48-طریحی، فخرالدین )1414ق(، مجمح البحرین، قم :مؤسسه البعثه.
49- طوسی، محمد بن حسن )۱۳۸۷ق(، المبسوط فی فقه الإمامیه، تهران: المکتبةالمرتضویة.  
50- طوسی،محمدبن حسن)۱۳۶۵(، تهذیب الاحکام، تهران :دارالکتب الاسلامیة.
51- علی، جواد(1976)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت :دارالعلم للملایین.
52- غزالی مصری، محمد)۱۳۸۴ق(، اخلاق اسلامی، القاهره، نشر: دارالکتب الحدی.
53- قرطبی، محمد بن‌احمد(1368)، الجامع الاحکام القرآن، ناشر: ناصرخسرو.          
54- قوام،عبدالعلی(1379)، چالش های توسعه سیاسی، تهران :قومس.
55- کلبی، هشام بن محمد(1348)، الاصنام، تحقیق، احمد زکی پاشا، تهران: نشرتابان.
56- کورزین، فیلیس(1386)، امپراتوری اسلامی، تهران: ققنوس.
57-کونتز، هارولد و همکاران)۱۳۸۰(، اصول مدیریت، ترجمه محمد هادی چمران، موسسه انتشارات علمی.
58- گیدنز، انتونی (1377)، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، نشرنی.
59- لوبون، گوستاولوبون(1372)، تمدن اسلام و عرب، ترجمه سید هاشم حسینی، تهران :کتابفروشی اسلامیه.
60- لوئیس، برنارد(1387)، زبان سیاسی اسلام، ترجمه غلامرضا بهروزلک، ناشر: موسسه بوستان کتاب.
61- لینگز، مارتین(1391)، محمد برپایه کهن ترین منابع، ترجمه سعید تهرانی نسب، انتشارات: حکمت.
62-ماوردی، أبی الحسن علی بن محمد بن حبیب( 2016)، الأحکام السلطانیة و الولایات الدینیة، ، بیروت: دارالفکر.
63- مجلسی، محمّدباقر)1403ق(، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
64- مرتضی العاملی، جعفر)1402ق(، الصحیح من السیرةالنبی الاعظم، قم:  جامعه مدرسین حوزه علمیه.
65- مسلم(1361)،صحیح مسلم، تحقیق محمد فواد عبدالباقی، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
66- مطهری، مرتضی(1399)، فلسفه تاریخ، ناشرصدرا.
67- مکارم شیرازی، ناصر)۱۳۹۴(، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
68- منتظرالقائم، اصغر(1387)، تاریخ اسلام )ازآغازتاسال چهلم هجری (ناشر  :دانشگاه اصفهان.
69- میکل، آندره با همکاری هانری لوران)۱۳۸۱(، اسلام و تمدن اسلامی، ترجمه حسن فروغی، تهران: انتشارات سمت.
70- نصر، سیدحسین)۱۳۷۳(، جوان مسلمان و دنیای متجدّد، ترجمه مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو.
71- نوری، یحیی(1360)، عقاید و آراء بشری یا جاهلیت و اسلام، تهران: بنیاد علمی اسلامی مدرسه شهدا.
72- وات، مونتگمری (1344)، محمد پیامبر و سیاستمدار، ترجمه اسماعیل والی زاده، کتابفروشی اسلامیه.
73- یعقوبى، احمدبن ابى یعقوب(1389)، تاریخ یعقوبى، ترجمه محمد ابراهیم آیتى، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مقالات:
1- اسلم جوادی، محمد (۱۳۸۵)، پیامبراعظم)ص( و نظام قشربندی اجتماعی:  نشریه ادیان و عرفان معرفت، شماره ۱۱۰، ص۷۸.
 2-اسماعیلی، مهدی(1391)، »جاهلیت«، دائره المعارف قرآن کریم، ج9، تهیه و تدوین: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و مرکز فرهنگ و معارف قرآن، قم، موسسه بوستان کتاب.
3- جوان آراسته، حسین (1386)، کارکرد مسجد درحکومت نبوى: حکومت اسلامی، شماره. 43
4- بهرامی، روح الله (1380)، پیمان مؤاخات، مجله تاریخ اسلام، شمار 8.
5- پیرمرادیان، مصطفی و همکاران (1394)، مقایسه وضعیت زن دردوره جاهلیت و بعد از اسلام:  تاریخ نو، شماره 11.
6-جانی پور، محمد (1394)، نقش آیات اخلاقی قرآن کریم درتدوین نظام هدایت فردی واجتماعی:  تحقیقات علوم قرآن وحدیث، سال دوازدهم، شماره2، پیاپی26، صفحه. 27-55
7- سرخوش، جواد (1395)، بررسی احکام، کارکردها و جایگاه مسجد، کنگره ملی نماز و سلامت روان.
سعیدی، پرویز(1382)، نظام اداری و مالی درحکومت نبوی)ص(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره. 30
 8- صادق زاده، هادی (1395)، کارکردهای دیپلماسی فرهنگی حج درتقویت هویت فرهنگی مسلمانان، فصلنامه میقات، دوره 25، شماره 98، ص 118 تا 149 .
 9- عادلی مقدم، محمدعلی(1388)، انحرافات مناسک حج درعصرجاهلیت، فصلنامه میقات، دوره 2، شماره. 68‌