رویکرد ائمه اطهار به حقایق تاریخی با تأکید بر روایات تاریخی کتاب کافی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تاریخ اسلام دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران

2 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران

چکیده

ائمه اطهار یکی از رسالت‌های خویش را رساندن حقیقت تاریخی به مسلمانان می‌دانستند، بنابراین در مواردی که احساس کردند پنهان بودن حقایق، باعث لطمه به دین اسلام شده است، به روشنگری تاریخی ‌پرداختند. این تحقیق در پی پاسخ به این پرسش است که انگیزه و اهداف ائمه اطهار در بیان حقایق تاریخی چه بود؟ چه موانعی در برابر بازگویی این حقایق وجود داشت؟ و در این میان، کدام رویکرد برای آنان دارای اهمیت بیشتری بوده است؟ تحلیل محتوای کیفی، 285 روایت تاریخی کتاب کافی (اصول و فروع) را نشان می‌دهد، که در دو بخش جلوگیری از تحریف معنوی آیات قرآن و جلوگیری از تحریف تاریخ پیامبران پیشین و سیره پیامبر اکرم قابل رصد است. از جمله موانع اصلی روشن شدن حقایق تاریخی، دشمنی بنی امیه با امام علی و نفوذ اسراییلیات به جوامع حدیثی مسلمانان بود. ائمه اطهار با درک این موانع، و با هدف مصونیت قرآن از تحریف معنوی ، حفظ و حراست از سنت‌های پیامبر اکرم ، بازگو کردن مناقب و فضائل امام علی در جامعه، به تبیین حقایق تاریخی پرداختند. در این میان حجم بالایی از روایات، به تبیین مبانی فقهی با توجه به سیره پیامبر اکرم پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Purified Imams' approach to historical facts with emphasis on the historical narratives of the Book of al-Kafi

نویسندگان [English]

  • Ehsan Jafari pour 1
  • zahra Rohollahi Amiri 2
1 PhD student of Islamic history, Baqer al-Uloom University, Qom, Iran.
2 Assistant Professor, Department of History, Bagher al-Uloom University, Qom, Iran
چکیده [English]

The Purified imams considered one of their missions to convey the historical truth to Muslims, so in cases where they felt that the hidden truth had caused damage to the Islamic religion, they focused on historical enlightenment. This research seeks to answer the question, what were the motives and goals of the imams in stating historical facts? What were the obstacles against retelling these facts? And in the meantime, which approach has been more important for them? Qualitative content analysis shows 285 historical narrations of Kafi book, which can be observed in two parts of preventing the spiritual distortion of Quranic verses and preventing the distortion of the history of previous prophets and the life of the Holy Prophet. Among the main obstacles to clarifying the historical facts were the hostility of the Umayyads to Imam Ali and the influence of the Israelis on the Muslim hadith communities. Understanding these obstacles, and with the aim of protecting the Qur'an from spiritual distortion, preserving and protecting the traditions of the Holy Prophet, recounting the merits and virtues of Imam Ali in the society, the Purified Imams explained the historical facts. Meanwhile, a large volume of hadiths has explained the foundations of jurisprudence with regard to the life of the Holy Prophet.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Purified Imams
  • historical facts
  • al-Kafi book
  • historical narration

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

مراجع

  1. ابن‌ابی‌الحدید، 1404ق، شرح نهج البلاغه، تحقیق: ابراهیم محمد ابوالفضل، 10 جلد، چاپ اوّل، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  2. ابن‌سعد، محمد، بی‌تا، الطبقات الکبری، 6 جلد، بیروت، دار صادر.
  3. ابن‌هشام، عبدالملک، بی‌تا، السیرة النبویة، تحقیق: مصطفی السقار و ابراهیم الابیاری و عبدالحفیظ شلبی، بیروت، دار المعرفة.
  4. امینى، عبدالحسین، 1416ق، الغدیر فی الکتاب والسنة والأدب‏، چاپ اوّل، قم‏، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة.
  5. بلاذرى‏، احمد‌بن‌یحیى، 1417ق، انساب الاشراف، چاپ اوّل‏، بیروت‏، دار الفکر.
  6. برزویی، محمدرضا و جهانگیری فیض‌آبادی، احمد، 1397ش، «ظرفیت‌شناسی رویکرد راهبردی و آینده‌نگارانه به آموزه مهدویت در بستر تمدن نوین اسلامی»، مجله اندیشه مدیریت راهبردی، (23): 81 ـ 122.
  7. جعفر پیشه‌فرد، مصطفی، 1388، درآمدی بر فقه مقارن، چاپ اوّل، تهران، معاونت امور روحانیون بعثه مقام معظم رهبری.
  8. جعفریان، رسول، 1387، منابع تاریخ اسلام، چاپ سوم، قم، انتشارات انصاریان.
  9. حلی، حسن‌بن‌یوسف، 1411ق، رجال، چاپ دوم، نجف اشرف، دار الذخائر.
  10. خطیب بغدادی، ابوبکر احمد‌بن‌علی، بی‌تا، تاریخ بغداد، مدینه، المکتبة السلفیة.
  11. ذهبی، شمس‌الدین محمد، 1998م، سیر اعلام النبلاء، بیروت، مؤسسة الرسالة.
  12. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، 1412ق، مفردات الفاظ قرآن کریم، بیروت، دار القلم/ دمشق‏، الدار الشامیة.
  13. رجبی، محمود، 1390، روش تفسیر قرآن، قم، چاپ چهارم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  14. زرکشی، محمد، 1410ق، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق: مرعشی و دیگران، بیروت، دار المعرفة.
  15. طباطبایی، سید محمدحسین، 1417ق، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.
  16. طباطبایی، سید محمدکاظم، 1390، منطق فهم حدیث، چاپ اوّل، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  17. طبری، محمد‌بن‌جریر، 1387ق، تاریخ الأمم و الملوک‏، چاپ دوم، بیروت‏، دار التراث.
  18. طوسی، محمد‌بن‌الحسن، 1407ق، تهذیب الأحکام، تحقیق: حسن موسوی خرسان، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
  19. عاملى‏، جعفر مرتضى، 1426ق،‏ الصحیح من سیرة النبی الأعظم‏، چاپ اوّل، قم‏، دار الحدیث.
  20. عسقلانى، ابن‌حجر، 1415ق، الإصابة فی تمییز الصحابة، چاپ اوّل، بیروت‏، دار الکتب العلمیة.
  21. عمید، حسن، 1375، فرهنگ فارسی عمید، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر.
  22. کریپندورف، کلوس، 1383، تحلیل محتوا مبانی روش‌شناسی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی.
  23. کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، 1429ق، الکافی، چاپ اوّل، قم، دار الحدیث.
  24. مامقانی، عبدالله، 1411ق، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
  25. مفید، محمد‌بن‌نعمان، 1413ق، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، چاپ اوّل، قم‏، کنگره شیخ مفید.
  26. مکارم شیرازی، ناصر، 1374، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
  27. ـــــ ، 1383، زهرا برترین بانوی جهان، چاپ یازدهم، قم، انشارات سرور.
  28. مهریزی، مهدی، 1397، حدیث شیعه، تهران، مؤسسه فرهنگی دین‌پژوهی بشرا.
  29. یعقوبی، احمد‌بن‌ابی‌یعقوب، 1358ق، تاریخ الیعقوبی، تحقیق: عبدالأمیر مهنا، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
نشریه سخن تاریخ
دوره 17، شماره 44 - شماره پیاپی 44
دوره 17، شماره 44،زمستان 1402
دی 1402
صفحه 95-116

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار