تصویر دین و دولت ایرانی در کتاب سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم انتظامی امین

2 دانشگاه یاسوج

3 دبیر

10.22034/skh.2023.14851.1365

چکیده

کتاب انتقادی «سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی» را جیمز موریه نوشت و میرزا حبیب اصفهانی (بِنی) ترجمه کرد. در این کتاب مردم، گروه‌ها و جامعه مورد نقد قرار گرفته و به‌طورکلّی بخش مهمی از آن، به انتقادهای اجتماعی (به‌ویژه سه نهاد دین، دولت و خانوادۀ ایرانی) اختصاص یافته است. در این مقاله، با عنایت به اهداف استعماری انگلیس در ایران و نقش موریه در دولت انگلیس، و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به دیدگاه او دربارۀ سه نهاد مذکور در جامعۀ ایران پرداخته شد. نتایج نشان می‌دهد که در کتاب موریه، این هر سه نهاد مهم در ایران متلاشی هستند؛ دین دستاویزی برای کسب قدرت و ثروت است. دولت و کارگزاران و عُمّالش گرفتار رشوه، ظلم و ستم، ساده‌لوحی و نادانی هستند. نهاد خانواده نیز آلوده است و همدلی و همکاری در آن وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Religion and government Persian in the book of “HajiBaba Isfahani tale

نویسندگان [English]

  • Yousef Karami Chemeh 1
  • Mahmoud Mehmannavaz 2
  • Zeinab Heidaryannoor 3
1 Police
2 University of Yasuj
3 Teacher
چکیده [English]

The critical book "The Story of Hajibaba Esfahani" was written by James Morieh and translated by Mirza Habib Esfahani (Beni). In this book, people, groups, and society are criticized, and in general, an important part of it is devoted to social criticism (especially the three institutions of religion, government, and the Iranian family). In this article, with regard to the British colonial goals in Iran and the role of Moriya in the British government, and in a descriptive-analytical way, his view on the three mentioned institutions in the Iranian society was discussed. The results show that in Moriah's book, all three of these important institutions in Iran are disintegrating; Religion is a tool to gain power and wealth. The government and its agents and employees are caught in bribery, oppression, naivety and ignorance. The institution of the family is also polluted and there is no empathy and cooperation in it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Colonization
  • Religion
  • Government
  • Family
  • HajiBaba tale
منابع
 -آرین‌پور، یحیی. (1350). از صبا تا نیما، جلد اوّل، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
 -آزاد اُرمکی، تقی. (1386). جامعه‌شناسی خانوادۀ ایرانی، تهران: سمت.
- اَرونسون، الیوت. (1382). روان‌شناسی اجتماعی، ترجمۀ حسین شکُرکُن، تهران: رشد، ویراست دوّم.
- اِعزازی، شهلا. (1376). جامعه‌شناسی خانواده، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- اقبال، عبّاس. (1323). «کتاب حاجی‌بابا و داستان نخستین محصلِّین ایرانی در فرنگ»، یادگار، جلد اوّل، شمارۀ پنجم، صص 50-28.
ـ بوبانی، فرزاد. (1387). «جیمز موریه، حاجی­بابا و ادبیات استعماری»، پژوهش زبا­ن­های خارجی، سال پانزدهم، شماره چهل­وسوم، صص 5ـ27.
- ترک­لادانی، صفورا. (1399). «مطالعۀ آداب­ورسوم ایرانی در سفرنامه­های جیمز موریه و به­سوی اصفهان پیر لوتی»، مجلۀ پژوهش­های تاریخی، دورۀ دوازدهم، شمارۀ دوم، صص 19 -34.
- جوادی، حسن. (آذر 1345). «بحثی دربارۀ سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی و نویسندۀ آن جیمز موریه»، مجلۀ وحید، سال سوّم، شماره دوازدهم (شماره مسلسل 36)، صص 1033-1026.
- رائین، اسماعیل. (1357). میرزا ابوالحسن خان ایلچی، تهران: انتشارات جاویدان.
- ساروخانی، باقر. (1375). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده، تهران: سروش، چ دوّم.
- ساسانی، خان ملک. (1308). «میرزا حبیب اصفهانی»، مجلۀ ارمغان، سال دهم، شمارۀ دوّم، سوّم و چهارم (اردیبهشت، خرداد و تیر)، صص 120-110 و صص 272-268.
- سروش، عبدالکریم. (1386). ادب قدرت، ادب عدالت، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط، چ دوّم.
- شعبانی، رضا. (1369). مبانی تاریخ اجتماعی ایران، تهران: قومس، چ دوّم.
- شهیدانی، شهاب و سیداحمد عقیلی. (1392). «بررسی و تحلیل تاریخی حضور و فعالیت میسیونرهای مسیحی از سقوط صفویه تا برآمدن قاجار»، تاریخ­نامه ایران بعد از اسلام، سال سوم، شماره ششم، صص 115-92.
- عقیلی، سیداحمد. (1393). «تحلیل تاریخی فعالیت­های میسیونری در عصر جانشینان شاه عباس اول (1038-1135ق / 1629-1722م)»، مجله پژوهش­های تاریخی، سال ششم، شماره اول(پیاپی21)، صص108-85.
- گیدنز، آنتونی. (1374). جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نی.
- محمود، محمود. (1353). تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم، جلد اوّل، تهران، انتشارات شرکت نسبی اقبال و شرکا، چ چهارم.
ـ مشیری، علی (الف). (آذر 1343). «مطالب جالب و مهم دربارۀ کتاب حاجی­بابا»، مجلۀ وحید، شمارۀ 12، صص 62ـ69.
ـ مشیری، علی (ب). (دی 1343). «مطالب جالب و مهم دربارۀ کتاب حاجی­بابا»، مجلۀ وحید، شمارۀ 13، صص 65ـ72.
- مصاحب، غلامحسین. (1345). دایره­المعارف فارسی، جلد اوّل، تهران: فرانکلین.
- موریه، جیمز. (1348). سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی، ترجمۀ میرزا حبیب اصفهانی، به تصحیح محمدعلی جمال‌زاده، (بی‌نا).
- مینوی، مجتبی. (1346). پانزده گفتار، تهران: دانشگاه تهران.
- ناطق، هما. (1354). از ماست که برماست (مجموعه مقاله)، تهران: آگاه.
- نفیسی، سعید. (1386). مقالات، به­کوشش محمد رسول دریاگشت، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
- یوسفی. غلامحسین، (1370). یادداشت‌ها (مجموعه مقالات)، تهران: سخن.