واکاوی معنا و مفهوم امنیت در برخی از حکایت‌های قابوس‌نامه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 دکتری تاریخ ایران دوره اسلام، مدرس‌ گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 گروه تاریخ، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران

10.22034/skh.2023.17025.1463

چکیده

«قابوس‌نامه» تألیف امیر عنصرالمعالی ‌کیکاووس بن اسکندر از امرای دانشمند آل‌زیار است. وی این ‌کتاب را در سال 475ق به عنوان پندنامه‌ای برای تربیت فرزند خویش ‌گیلان‌شاه درباره رسم زندگانی و حکمرانی در چهل و چهار باب با نثری ساده نگاشت‌ که نکته‌های سودمندی پیرامون مسائل مختلف اخلاقی، اجتماعی و تاریخی دارد. هدف از انجام این پژوهش پاسخگویی به این سؤال است که چرا در درون پاره‌ای از حکایات عنصرالمعالی پرداختن به مفهوم امنیت القا می‌شود؟ فرضیه حاصله چنین است که این امیر زیاری قصد داشت تا با بیان چنین اندرزهایی در قالب حکایات شیرین و مستند مفهوم امنیت را به روشنی و با زبانی ملایم‌تر به مردمان زمانه خویش بفهماند تا بدین‌صورت، بتواند اقدامی مهم در خصوص برقراری امنیت در جامعه انجام دهد. این مقاله پس از توصیف حکایات با استفاده از روش کتابخانه‌ای ابعاد گوناگون این موضوع را درباره امنیت بررسی و تحلیل می‌نماید. یافته‌ها نشان می‌دهد که، این حاکم خردمند مهم‌ترین مؤلفه‌های امنیت را در تبعیت از فرمانروایان، پیروی پادشاهان از خداوندمتعال، احترام به پدر و مادر، تشکیل خانواده و نیز داشتن سپاهی نیرومند، حراست از اموال و نحوه رویارویی با دشمنان می‌داند. بنابراین با توجه به تازگی موضوع ضرورت دارد تا در این زمینه تحقیقی علمی انجام پذیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the meaning and concept of security in some stories of Qabus Nameh

نویسندگان [English]

  • Talat Dehpahlavan 1
  • pourya esmaeili 2
  • ramezan mohammadi 3
1 Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Razi University
2 Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Razi University
3 Department of History, Research Institute and University, Qom, Iran
چکیده [English]

"Qaboosnameh" was written by Amir onsor al Ma'ali Kikavus bin Iskandar, one of the scholars of Al-Ziyar. He wrote this book in the year 475 AH as an instruction for the education of his son Gilan Shah about the customs of life and governance in forty-four chapters with simple prose that has useful points about various moral, social and historical issues. The purpose of this research is to answer the question, why is the concept of security instilled in some of the stories of onsor al Ma'ali? The resulting hypothesis is that this Amir Ziyari intended to make the concept of security clear and in a gentler language to the people of his time by giving such advice in the form of sweet and documented stories so that he could take an important step in establishing security in society to do. After describing the anecdotes, this article examines and analyzes the various dimensions of this issue about security using the library method. The findings show that this wise ruler considered the most important components of security in obeying the rulers, following the kings to the Almighty God, respecting parents, forming a family and having a strong army, protecting property and how to face enemies knows. Therefore, due to the novelty of the subject, it is necessary to conduct scientific research in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Onsor al - Maali
  • Qaboos - nameh
  • Advise
  • Security
  • Education
  1. ابن­اثیر، عزالدین(1385)، تاریخ­کامل، ترجمه حمیدرضا آژیر، ج13، تهران، اساطیر.
  2. ابن­خلدون، عبدالرحمن(1383)، العبر (تاریخ ابن­خلدون)، ترجمه عبدالمحمدآیتی، ج3، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ3.
  3. ابن­طقطقی، محمد(1367)، تاریخ فخری، ترجمه محمد وحیدگلپایگانی، تهران، علمی و فرهنگی.
  4. اسعدی، مریم­السادات(1389)، خانواده در قابوس­نامه، مجله بوستان ادب، دوره2، ش2، صص31- 49.
  5. اسلامی، روح­اله و بهرامی، وحید(1394)، پدیدارشناسی سیاسی فرّه در اوستا و شاهنامه، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال10، ش4، صص7-40.
  6. اشپولر، برتولد(1379)، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه جواد فلاطوری، ج1، تهران، علمی و فرهنگی، چ6.
  7. افتخاری، اصغر(1378)، مروری اجمالی بر ساختار اندیشه سیاسی عنصرالمعالی در قابوس­نامه، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، ش9، صص65-101.
  8. -باسورث، ادموند(1371)، سلسله­های­اسلامی، ترجمه فریدون بدره­ای، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی(پژوهشگاه).
  9. برزگر، اردشیر(1334)، تاریخ طبرستان، ج2، تهران، سازمان جوانان زردشتی بمبئی.
  10. بهار، محمدتقی(1372)، سبک­شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، ج2، تهران، امیرکبیر.
  11. پورداوود، ابراهیم(1356)، یشت­ها، به­کوشش بهرام فره­وشی، ج2، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  12. ثعالبی، ابومنصور(1963)، تاریخ غررالسیر، تهران، مکتبه­الاسدی. -
  13. جرفادقانی، ناصح بن ظفر(1357)، ترجمه تاریخ یمینی، به اهتمام جعفر شعار، تهران، بنگاه ترجمه و نشرکتاب.-
  14. حقایق، بابک و ریاحی­پور، بابک(1377)، دایره­المعارف بزرگ زرین، تهران، زرین.
  15. خواجه­نظام­الملک، ابوعلی­حسن(1364)، سیاست­نامه، به اهتمام ه.دارک، تهران، علمی و فرهنگی.
  16. دورانت، ویل(1370)، تاریخ تمدن، ترجمه احمدآرام و دیگران، ج1، تهران، علمی و فرهنگی، چ3.
  17. دوستخواه، جلیل (به­کوشش) (1388)، اوستا، ج1، تهران، مروارید، چ4.
  18. رجائی، فرهنگ(1385)، تحول اندیشه سیاسی در شرق باستان، تهران، قومس، چ3. -
  19. ریپکا، یان(1370)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمه عیسی شهابی، تهران،گوتنبرگ، جاویدان خرد. -
  20. زرین­کوب، عبدالحسین(1375)، ازگذشته ادبی ایران، تهران، الهدی. -
  21. ...................................(1382)، تاریخ مردم ایران، ج2، تهران، امیرکبیر، چ8. -
  22. شبانکاره­ای، محمد بن علی(1363)، مجمع­الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، تهران، امیرکبیر. -
  23. عنصرالمعالی(1375)، قابوس­نامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، علمی و فرهنگی، چ8.
  24. گیدنز، آنتونی(1381)، جامعه­شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نی، چ8.
  25. لین­پول، استانلی(1363)، طبقات سلاطین اسلام، ترجمه عباس اقبال، تهران، دنیای­کتاب، چ2.
  26. مرعشی، ظهیرالدین(1345)، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به­کوشش محمدحسین تسبیحی، تهران، مؤسسه مطبوعاتی شرق.
  27. مسکویه، ابوعلی(1376)، تجارب­الامم، ترجمه علینقی منزوی، ج5، تهران، طوس.
  28. معینی­نجف­آبادی، فریبا و محمدی­ده­چشمه، حمزه (1395)، بررسی تطبیقی آیین مملکت­داری (اخلاق سیاسی شاهان) در قابوس­نامه، سیاست­نامه، مرزبان­نامه و کلیله و دمنه، کنفرانس بین­المللی شرق­شناسی، تاریخ و ادبیات پارسی.
  29. مقدس­جعفری، محمدحسن وگروسی، سعیده(1376)، مفاهیم اجتماعی در قابوس­نامه، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنرکرمان، ش1، صص114-127.
  30. مهرآبادی، میترا(1374)، تاریخ سلسله زیاری، تهران، دنیای­کتاب.
  31. یوسفی، غلامحسین(1367)، دیداری با اهل قلم، تهران، علمی.
  32. -Bosworth, C.E(2012), Kakuyids, encyclopedia Iranica, Vol. XV,pp 359-