The Connection Between Emotion and Belief in the Ashura Poetry of Mohtasham Kashani

Document Type : Original Article

Authors

1 Hossein Hosseinian Moghadam, Associate Professor, Seminary and University Research Institute, Qom, Iran

2 Ph.D. in Islamic History, Baqer al-Ulum University, Qom, Iran

10.22034/skh.2025.18875.1532

Abstract

Ashura is among the few historical events that have long held a prominent position in Shiʿi literature and have played a role in the ebb and flow of historical developments. This significance has led to the recording of Ashura-related narratives in various historical periods of Shiʿism according to contemporary needs, resulting in diverse perspectives—historical, theological, hadith-based, emotional, mystical, spiritual, heroic, and mythological—within this branch of Shiʿi historiography. Therefore, understanding political-intellectual spaces is a tool for understanding attitudes, and the study of attitudes in Ashura news is a factor for analyzing layers of political-intellectual history of different periods. During the Safavid era, Ashura narratives were predominantly written with an emotional focus, reflecting social needs such as liberation from the pressures of centuries-long non-Shiʿi rule, influencing subsequent periods. Shah Tahmasp understood the void of Ashura poems for the recitation of the holy graves, and considering his knowledge of Mohtasham Kashani's poems, he asked him to compose Ashura poems. This study, by posing the question of how Mohtasham’s Ashura poetry articulates perspective and employing qualitative content analysis, examines the historical origins of his viewpoint. The findings indicate that most of Mohtasham’s poetry expressed an emotional–sentimental perspective aligned with the intellectual and political conditions of his time, connecting it to a narrative of trial and predestination concerning the events of Ashura.

Keywords

Main Subjects

References

  1. ابن اثیر جزری، 1385ش، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارالصادر.
  2. ابن اعثم کوفی،1411ق، الفتوح، بیروت، دار الاضواء.
  3. ابن سعد، محمد،1410ق، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  4. ابن شهر آشوب مازندرانی، 1379ق، المناقب، قم، علامه.
  5. ابن طاووس، سید رضی الدین علی بن موسی بن جعفر،1348ش، اللهوف علی قتلی الطفوف، تهران، جهان.
  6. ابن قولویه، جعفر بن محمد،1356ش، کامل الزیارات، تحقیق عبدالحسین امینی، نجف،دارالمرتضویه.
  7. ابن منظور، محمد بن مکرم،1414ق، لسان العرب، بیروت: دارالفکر لطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر.
  8. ابوالفرج اصفهانی، علی‌بن الحسین،1415ق،الاَغانی، بیروت، دار‌احیاء التراث العربی.
  9. ابومخنف کوفی، 1417ق، وقعه الطف، تحقیق محمد هادی یوسفی غروی، قم، جامعه مدرسین.
  10. اسکندر بیک منشی، 1317ش، عالم آرای عباسی، تصحیح سهیلی خوانساری، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
  11. برقی، احمد بن محمد،1330، المحاسن، تصحیح جلال‏‎الدین حسینی(محدث)، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
  12. بغدادی، عبدالقادر‌بن عمر، 1998م، خزانة الادب و لب لباب لسان العرب، تحقیق محمد نبیل طریفی و اِمیل بدیع الیعقوب، بیروت، دارالکتب العلمیه.
  13. بلاذرى، احمد بن یحیى،1417ق،. انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و زرکلى، بیروت، دار الفکر.
  14. بهادر، محمدصدیق حسن خان،1386ش، تذکره شمع انجمن، ویراستار محمدکاظم کهدویی، یزد، دانشگاه یزد.
  15. خانجانی، قاسم، 1392ش، شیخ مفید و تاریخ نگاری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
  16. درگاهی، حسین، انواری، محمدجواد، طالعی، عبدالحسین،1388ش، شورش در خلق عالم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  17. دربندی،آغا بن عابد الشیروانی 1415ق، اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات، تحقیق محمد جمعه بادی، عباس ملّا عطیه الجمری، بحرین،شرکة المصطفی للخدمات الثقافیه.
  18. دوانی، علی۱۳۶۰ ش، نهضت روحانیون ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  19. دینوری، احمد بن داود،1368ش، اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، مراجعه جمال‏‎الدین شیال، قم: شریف رضی.
  20. ربانی گلپایگانی، علی،13۶۸ ش، جبر و اختیار، بحث‌های استاد جعفر سبحانی، چاپ اول، قم، مؤسسه تحقیقاتی سیدالشهداء.
  21. رنجبر، محسن،1389ش، جریان شناسی تاریخی قرائت‌ها و رویکردهای عاشورا از صفویه تا مشروطه با تأکید بر مقاتل، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره».
  22. سپهر، محمدتقی،1385ش، گزیده ناسخ التواریخ، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  23. شریف‌کاشانی، حبیب‌الله،1393ش، تذکرة الشهداء، تهران، شمس الضحی.
  24. صحتی سردرودی،محمد، 1394ش، عاشورا پژوهی، قم، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام).
  25. صدوق، محمد بن علی، 1368ش، ثواب الاعمال، تحقیق سیدمحمدمهدی سیدحسن الخرسان، قم، شریف رضی.
  26. صدوق، محمد بن علی،1376ش، الأمالی، تهران: کتابچی.
  27. صفا، ذبیح اللّه،1363ش، تاریخ ادبیات در ایران،تهران، انتشارات فردوسى.
  28. طبری، محمد بن جریر 1387ق. تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار تراث.
  29. عاملی، محمد بن الحسن، 1409ق، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، تحقیق مؤسسه آل البیت ، قم: مؤسسه آل البیت.
  30. عطاردی، عزیزالله، 1376ش، مسند الامام الشهید ابی عبدالله الحسین بن علی، تهران، عطاردی.
  31. قمى، عباس1363 ش، هدیة الاحباب؛ تهران؛ انتشارات امیرکبیر.
  32. قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، 1422ق، ینابیع الموده لذوی القربی،قم، اسوه.
  33. کاشفی،حسین،1382ش. روضة الشهداء، قم‏: نوید اسلام‏‏.
  34. کلوس کریپندورف،(1383ش)، تحلیل محتوا، مبانی روش شناسی، ترجمة هوشنگ نایبی، تهران: نشرنی.
  35. کلینی، محمد بن یعقوب، 1407ق، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  36. گروهی از تاریخ‌پژوهان1393ش، مقتل جامع سیدالشهدا(ع)، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره».
  37. مجلسی، محمدباقر1403ق، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  38. محتشم کاشانی، کمال‌الدّین على(بی‌تا). دیوان مولانا محتشم کاشانى، کوشش مهرعلى گرگانى، کتابفروشى محمودى.‏
  39. محمدزاده‏، مرضیه‏1383ش، دانشنامه‏ى شعر عاشورایى انقلاب حسینى در شعر شاعران عرب و عجم‏، تهران‏: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
  40. معروفی، یحیی؛ یوسف زاده، محمدرضا،1388ش،تحلیل محتوا در علوم انسانی، همدان، سپهر دانش.
  41. مطهری، مرتضی،1390ش، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران: صدرا.
  42. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، 1413ق، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید.
  43. میرابوالقاسمی، رقیه،1393ش، تحول گفتمان در گزارش واقعۀ کربلا، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

Files

Share

How to cite

Statistics