The fields and causes of social divergence of Islamic society in Baghdad during the era of Al-Buye

Document Type : Original Article

Authors

1 Department of Jurisprudence and Law, Faculty of Literature and Humanities, Yadegar Imam Branch, Rey, Iran

2 Payam Noor university

3 Director of the History Department of the National Center for Answering Religious Questions

10.22034/skh.2021.10674.1197

Abstract

Baghdad, the multicultural capital of the Abbasid state, was opened in 334 AH by the Buyids (327-447 AH), while various ethnic groups and religions lived there. The Buyids domination of this city raised the sphere of power towards the Shiite religion and the Iranian nationality and faced a fundamental change in the ethnic-religious relations. The first generation of Buyid kings, although defining state relations under the general program of ethnic and religious interactions, prevented the grounds for social divergence. But the next generations of Buyid rulers, because they did not have the necessary power like past, despite the spirit of religious tolerance among these rulers, social unrest increased in the area under their control. The present study seeks to answer what is the most important context and causes of social divergence of Islamic society in the time of Al-Buye with a descriptive-analytical approach and based on the theory of "divergence of dynamic multicultural-multireligious societies". The findings show that the fields of social divergence in this period were: "lack of religious rationality", "ignorance among the people", "heterogeneous population" and "the dynamism of religious minorities". The causes of divergence were: "lack of security", "intellectual confrontation between religious Shiites and hadith scholars", "ethnic conflicts", "deception of public opinion" and "natural events".

Keywords


- آقا بزرگ، (1403ق)، الذریعه، بیروت: دارالاضواء
-ابن اشعث کوفی، محمد، (بی تا)، الجعفریات، تهران، مکتبة نینوی
- ابن خلدون، (1408ق)، تاریخ ‏ابن ‏خلدون، تحقیق خلیل شحاده، بیروت، دارالفکر، چ دوم
- ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، (1412ق)، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، بیروت: دارالکتب العلمیة
- ---، (1386ق)، الموضوعات، تحقیق عبدالرحمن محمد عثمان، مدینة منورة: مکتبة السلفیة، چاپ اول
- ابن داود حلی، (1383)، رجال ابن داود، [بی­جا]، موسسه نشر دانشگاه تهران
- ابن شاذان، فضل، (1363ش)، الایضاح،  تحقیق سید جلال الدین ارموی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران‏
- ابن طقطقی، (1360ش)، تاریخ فخری، ترجمه محمد وحید گلپایگانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
- ابن عماد، عبدالحی،(بی تا)، شذرات الذهب، بیروت: دارالکتب العلمیة
- ابن قولویه قمی، جعفر، (1356ق)، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویة
- ابن کثیر، اسماعیل، (بی تا)، البدایه النهایه، بیروت: مکتبه المعارف
- ابن طاووس، سید عبدالکریم، (بی تا)، فرحة الغری، قم، دار رضی
- ابن الموصلایا، ابوسعد، 2003/1424، رسائل أمین الدولة ابن الموصلایا، تحقیق عصام مصطفى عبد الهادی عقلة، العین: مرکز زاید للتراث و التاریخ‏، چاپ اول.
- اشپولر، 1369ش، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه جواد فلاطوری، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
-ابن اثیر، عزالدین، 1386ق، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر.
- بناکتی، داود، 1348ش، تاریخ بناکتی، به کوشش جعفر شعار، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی.
- تقی­لو، فرامرز، «تنوع قومی، سیاست چند فرهنگی و الگوی شهروندی: بررسی موردی ایرن معاصر»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دهم، شماره اول، بهار 1386، شماره 35، صفحات 9-31.
-جاحظ، ابوعثمان، 1424/2003، الحیوان، تحقیق محمد باسل عیون السود، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ دوم.
- حر عاملی، 1409، وسائل الشیعه، قم، موسسه آل بیت.
-دیلمی، حسن، 1412، ارشاد القلوب، [بی­جا]، دار شریف رضی.
- رحیمی، عبدالرحیم، عبادی، نسرین، «آسیب شناسی مشکلات مدارس چند فرهنگی»، مجله مدیریت فرهنگی، سال نهم، شماره بیست و هفتم، بهار 1394، صفحات 105-115.
- ذهبی، شمس الدین، 1993/1403ق، تاریخ ‏الإسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ دوم.
- ---، 1413ق، سیر اعلام النبلاء، بیروت: [بی­نا].
- راوندی، مرتضی، 1382ش، تاریخ اجتماعی ایران، تهران: انتشارات روزبهان.
- زیدان، جرجی، 1379ش، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهر کلام، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- سجادی، صادق، 1394ش، تاریخ جامع ایران، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
- سمعانی، ابوسعد، 1382، الأنساب، تحقیق عبد الرحمن معلمی‏، حیدرآباد: دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول.
- شریف الرضی، محمد بن حسین، 1415ق، دیوان الشریف الرضی، بیروت: دار الجیل، چاپ اول.
- صدیقی اورعی، غلام رضا، فرزانه، احمد، 1398ش، «دین و واگرایی اجتماعی»، دو فصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، س 11، ش 21، بهار و تابستان، صفحات 5-28.
- صفی الدین، عیسى‏، 1997، أنس المجنون و راحة المحزون‏، تحقیق محمد أدیب الجادر، بیروت: دار صادر، چاپ اول.
- فقیهی، علی اصغر، 1366ش، آل بویه و اوضاع زمان ایشان با نموداری از زندگی مردم آن عصر، تهران: چاپخانه دیبا.
- کلاهدوزها، پرستو، عابدیها، حمید، 1398ش، «بازشناسی عوامل اولیه واگرایی مسلمانان و ریشه یابی علل انحطاط جوامع اسلامی»، پژوهشهای ادیانی، سال هفتم، شماره چهاردهم، صفحات 234-262.
- کوک، مایکل، 1386ش، امر به معروف و نهی از منکر در اندیشه اسلامی، ترجمه احمد نمایی، مشهد: بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی.
-طبری، محمد بن جریر، 1387ق، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: روائع التراث العربى‏، چاپ دوم.
-طوسی، محمد بن حسن، 1411ق، مصباح المجتهد، بیروت: موسسة فقه الشیعة.
-کرمر، جوئل ل، 1375ش، احیای فرهنگی در عهد آل بویه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
-گرجی، ابوالقاسم، 1377ش، تاریخ فقه و فقها، تهران: انتشارات سمت.
- متز، آدام، 1388ش، تمدن اسلامی در قرن چهارم قمری، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- مستوفی، حمدالله، 1364ش، تاریخ ‏گزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، چ سوم، تهران، امیر کبیر.
- مسکویه رازی، ا1376ش، بوعلی، تجارب الامم، ترجمه علینقی منزوی، تهران: انتشارات توس.
- مکی، محمد کاظم، 1383ش، تمدن اسلامی در عصر عباسیان، ترجمه محمد سپهری، تهران: انتشارات سمت.
- مقدسی، ابوعبدالله، 1385ش، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علینقی منزوی، تهران: انتشارات کومش.
-مقریزی، [بی­تا]، السلوک لمعرفة الدول الملوک، تصحیح محمد مصطفی زیاده، [بی­جا]، [بی­نا].
- نجاشی، احمد، 1407، رجال نجاشی، قم: موسسه النشر الاسلامی.
- همدانی، عبدالملک، 1961م، تکمله تاریخ طبری، بیروت، مطبعة کاتولیکة.
-یعقوبی، احمد، 1419ق، تاریخ الیعقوبی، بیروت: درالکتب العلمیة.
-Abdulazeez, Shittu Balogun, Peaceful Co-Existence in a Multi-Religious Society: An Islamic Perspective, In book: Religion in Contemporary Nigeria, January 2016, (pp.105 – 134).
- Flensner, Karin Kittelmann, Secularized and Multi-Religious Classroom Practice-Discourses and Interactions, Education Sciences, v8 Article 116, 2018.
 -Torelli, carlos J, Shavitt, Sharon, culture and Concepts of Power, Journal of Personality and Social Psychology, 2010, Vol. 99, No. 4, 703–723.