Russia’s Road-Building Policy in Iran and the Qajar Response: A Case Study of the Northwest Paved roads and the Urmia Lake Route (1287–1340 AH / 1870–1922 CE)

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD student of Iranian history after Islam, Islamic Azad University, Shabest branch, Iran

2 Assistant Professor at Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Iran. (Corresponding Author)

3 Assistant Professor at Islamic Azad University, Shabestar Branch, Iran

4 Professor at Islamic Azad University, Shabestar Branch, Iran.

10.22034/skh.2023.16033.1406

Abstract

From the second half of the 19th century, Russia, relying on railways and paved roads, expanded its economic and political power in Central Asia and the Caucasus and sought to apply the same policy of gradual influence along Iran’s borders, which faced opposition from both the British and the Qajar governments. This study, based on the analysis of data and information collected through library and documentary research, seeks to answer the question: what roles did the Russian and Iranian governments play in the construction of overland and water communication–trade routes in northwestern Iran during the late Qajar period (1287–1340 AH / 1870–1922 CE)? The findings indicate that the construction of roads was Russia’s most important tool for exerting influence over Iran; however, Iran resisted Russian road-building proposals for years to prevent this domination. Nevertheless, to control all parts of the country and meet the need for modern roads, the concession for constructing paved roads in northern Iran was eventually granted to Russia. The expansionist ambitions of major powers also affected shipping on Lake Urmia. By the end of the Qajar period, the country remained largely deprived of modern domestic transportation; although the appearance of development—such as paved roads, telegraph lines, and banks—existed, this development was externally driven rather than internally initiated. Until the middle of World War I (1335 AH / 1917 CE), the maintenance, toll collection, and supervision of the constructed roads were in Russian hands. During this period, the use of waterways, which were an inexpensive, fast, and strategically important mode of transportation, received little attention from the Iranian government.

Keywords

References

- ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه:
ادارۀ اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه: (استادوخ)، (۱۲۸۰ ق). کارتن ۱۰۳، شمارۀ سند ۶۲؛ (۱۳۱۷ ق). کارتن ۱۰۳، شمارۀ سند ۴۵۸؛ (۱۳۱۷ ق). کارتن ۱۰۳، شمارۀ سند ۴۸۷؛ (۱۳۰۷.ق) کارتن ۲۰، پروندۀ ۶، شمارۀ سند ۳۱؛ (۱۳۱۰.ق)، کارتن ۲۲، پرونده ۳، شماره سند ۱۹- ۲۱؛
مرکز اسناد وزارت امور خارجه، کارتن ش ۶، تعداد کل اسناد ۸۳۴، پوشه ش ۸، تعداد اسناد ۱۲، محل استقرار D۱.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران:
۱- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (ساکما): ۷۷۲۴ / ۲۹۵، ۱۰۲– ۱۰۶؛ ۱۳۵۷۱ /۲۴۰؛
کتاب‌ها:
۱- آدمیت، فریدون، (۱۳۵۱). اندیشه ترقی و حکومت قانون در عصر سپهسالار، تهران: انتشارات خوارزمی.
۲- -------------- ،(۱۳۹۷). روابط دیپلماتیک ایران با انگلستان، عثمانی و روسیه (۱۸۱۵ - ۱۸۳۰)، ترجمه علی‌رضا پلاسید، تهران: گستره.
۳- آل داوود، علی (۱۳۷۸). دو سفرنامه از جنوب، تهران: انتشارات امیرکبیر.
۴-آوری، پتر و دیگران (۱۳۸۷). تاریخ ایران (ازمجموعه تاریخ کمبریج)، ترجمه مرتضی ثاقب فر، تهران: جامی.
۵-اشرف، احمد، (۱۳۵۹). موانع تاریخی رشد سرمایه‌داری در ایران دوره قاجاریه، تهران: زمینه
۶-اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (۱۳۶۲). چهل سال تاریخ ایران، المآثر و الآثار، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات اساطیر. ج ۱.
۷- افشار یزدی، محمود، (۱۳۵۸). سیاست اروپا در ایران، ترجمه سید ضیاءالدین دهشیری، تهران، مجموعه انتشارات ادبی و تاریخی.
۸-انتنر، مروین، (۱۳۶۹). روابط بازرگانی روس و ایران (۱۹۱۴-۱۸۲۸)، چاپ اول، ترجمه: احمد توکلی، تهران: انتشارات موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
۹-اورسل، ارنست، (۱۳۸۲). سفرنامه قفقاز و ایران، ترجمه علی‌اصغر سعیدی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بروگش، هنریش (۱۳۷۴). در سرزمین آفتاب، ترجمه مجید جلیلوند، تهران: نشر مرکز.
۱۰- پولاک، یاکوب ادوارد (۱۳۶۸). سفرنامه پولاک ۱۸۶۱-۱۸۵۱ ایران وایرانیان، چاپ اول، ترجمه: کیکاوس جهانداری، تهران انتشارات خوارزمی.
۱۱-پیو کارلو ترنزیو، (۱۳۸۳). رقابت روس و انگلیس در ایران و افغانستان، ترجمه عباس آذرین، تهران، انتشارات میوند.
۱۲- تاج‌بخش، احمد (۱۳۳۷). روابط ایران و روسیه در نیمه اول قرن نوزدهم (۱۸۵۰-۱۸۰۰). تبریز: کتاب‌فروشی دنیا.
۱۳-تیموری، ابراهیم (۱۳۳۲). عصر بی‌خبری یا تاریخ امتیازات در ایران، تهران: اقبال.
۱۴-جمال‌زاده، محمدعلی (۱۳۶۲). گنج شایگان، چاپ سوم، تهران: کتاب تهران.
۱۵-چهره­گشا، امیر (۱۳۹۹). جغرافیای تاریخی دریاچه ارومیه، تهران: نشر تاریخ ایران.
۱۶-دوراند سر مورتیمر (۱۳۹۲). اسنادی درباره وضعیت ایران در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم، ترجمه احمد سیف، تهران، نشر نی.
۱۷- رمضانی، عباس (۱۳۸۷). معاهدات تاریخی ایران از صفویه تا پایان عصر قاجار، تهران: انتشارات ترفند.
۱۸-رهبری، هادی (۱۳۸۷). تجار و دولت در عصر قاجار، تهران: کویر.
۱۹- زیباکلام، صادق (۱۳۷۸). ما چگونه ما شدیم؟ ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی در ایران، تهران: روزنه.
۲۰-سالور، قهرمان میرزا (۱۳۷۱). روزنامه خاطرات عین­السلطنه، به کوشش مسعود سالور، ایرج افشار، ج ۱، تهران: اساطیر.
۲۱- سپهر، عبدالحسین­خان (۱۳۸۶). مرآت الوقایع مظفری (مصحح: عبدالحسین نوائی)، تهران: انتشارات میراث مکتوب.
۲۲- سیف، احمد (۱۳۷۳). اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران: چشمه.
۲۳- طاهرنیا، بهروز، (۱۳۷۶). مشهد از نگاه سیاحان، «از ۱۶۰۰ تا ۱۹۱۴. م» چ ۱، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
۲۴- علمداری، کاظم (۱۳۸۴). چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت؟ تهران: گام نو، نشر توسعه.
۲۵- عیسوی، چارلز (۱۳۶۲). تاریخ اقتصادی ایران در عصر قاجار (۱۸۰۰-۱۹۱۴ م). ترجمهٔ یعقوب آژند. تهران: گستره.
۲۶- فوران، جان (۱۳۸۲). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از سال ۱۵۰۰ م/۸۷۹ ش تا انقلاب اسلامی. ترجمه احمد تدین، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
۲۷- فوروکاوا نوبویوشی (۱۳۸۴). سفرنامه فوروکاوا، ترجمه هاشم رجب‌زاده، تهران: انجمن مفاخر فرهنگ.
۲۸- فووریه، ژوانس (بی‌تا). سه سال در دربار ایران، مترجم، عباس اقبال آشتیانی، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
۲۹- کاظم بیگی، محمدعلی (۱۳۸۰). دریاچۀ شاهی و قدرت‌های بزرگ: پژوهشی در کشتیرانی دریاچۀ ارومیه، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
۳۰- کاظم‌زاده، فیروز (۱۳۷۱). روس و انگلیس در ایـران ۱۸۶۴ -۱۹۱۴، ترجمه منـوچهر امیـری، تهـران: آمـوزش انقلاب اسلامی.
۳۱- کرزن جرج ناتائیل (۱۳۶۷). ایران و قضیه ایران، ترجمه وحید مازندرانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. ج 1.
۳۲- کرزن جرج ناتائیل (۱۳۷۳). ایران و قضیه ایران، ترجمه وحید مازندرانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. ج ۲.
۳۳- لمبتون، آ. ک. س (۱۳۷۵). ایران عصر قاجار، ترجمه: سیمین فصیحی. مشهد: جاودان خرد، چاپ اول.
۳۴- ملکم، سرجان (۱۳۸۰). تاریخ کامل ایران، ترجمه اسماعیل حیرت تهران: افسون، جلد ۲.
۳۵-مستوفی، عبدالله (۱۳۸۴). شرح زندگانی من (تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه)، تهران: زوار. جلد اول.
۳۶- مهمید، محمدعلی (۱۳۶۱). پژوهشی در تاریخ دیپلماسی ایران، (قبل از هخامنشیان تا پایان قاجاریه) تهران، نوبهار.
۳۷- ویشارد، جان (۱۳۶۳). بیست سال در ایران، مترجم، علی پیرنیا، تهران: مؤسسه انتشارات نوین.
۳۸- هدایت (مخبرالسلطنه)، مهدی‌قلی (۱۳۶۳). گزارش ایران (قاجاریه و مشروطیت)، به اهتمام محمدعلی صوتی، چاپ دوم، تهران: نشر نقره،

Files

Share

How to cite

Statistics