The Confrontational Role of Imam Reza against the Theological Deviations of Ahl al-Hadith in the Razavi Era

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD student of Shia studies at Qom University of Religions

2 Associate Professor, Department of Shia Studies, Qom University of Religions، IRAN

3 Associate Professor, Department of Shia Studies, Al-Mustafa Al-Alamiya University, Qom ، iran

4 Assistant Professor of the Department of History, Qom University of Religions

Abstract

During the time of Imam Reza, there was a proliferation of free thinking and the Abbasid Caliphate's unfavorable conditions, which led to the spread of deviant ideologies and thoughts among Islamic and non-Islamic sects. The two Mu'tazili currents with their extreme rationalism and the Ahl al-Hadith literalists with their intellectual rigidity and deviant ideas that could have had detrimental effects on the Islamic community were not hidden from the view of Imam Reza.
The particular deviations of Ahl al-Hadith drew the Imam's special attention to confront this current and explain their deviant views. In order to understand the Imam's confrontation with this current, the first step is to examine the conceptual meaning of Ahl al-Hadith, and it becomes clear that this term has its roots in its literal meanings. After the formation of the first term Hadith, in a later period, it became a specific term for a group that had a particular attitude towards appearances and hadiths and became known as Ahl al-Hadith.
Then, by exploring the emergence of Ahl al-Hadith with the influence of Moshabbahe and Salafis and the emergence of their theological views in this group, we examine their presence in the Razavi era. Then, by examining the views of thinkers and the available historical, theological, and philosophical sources related to this period, we analyze the Imam's confrontational approach and conclude with the confrontation pattern he employed. The findings of this study can be divided into two categories: methods, including prevention, purification of theological discussions and previous views, and the presentation of new and convincing views of Ahl al-Hadith, and approaches, including reliance on textual evidence rather than appearances, balance between reason and revelation, and the fight against forgery and distortion with the principle of Quranic centrality.

Keywords

Main Subjects

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

References

  1. الف. کتاب

    قرآن کریم.

    نهج البلاغه.

    1. ابن‌ابی‌اصیبعه، احمدبن‌القاسم، 1299ق، عیون الانباء فی طبقات الأطباء، مکتب الوهبیة.
    2. ابن‌ابی‌الحدید، 1404ق، شرح نهج البلاغة، ج3، قم، آیت‌الله مرعشی.
    3. ابن‌ابی‌یعلی، 1428ق، طبقات الحنابلة، بیروت، دار المعرفة.
    4. ابن‌اثیر، علی‌بن‌محمد، 1385ق، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر.
    5. ابن‌بابویه، محمد‌بن‌علی (شیخ صدوق)، 1366ق، عیون اخبار الرضا، مشهد، آستان قدس بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
    6. ـــــ ، 1372، عیون اخبار الرضا(ع)، تهران، نشر صدوق.
    7. ـــــ ، 1398ق، التوحید، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    8. ـــــ ، 1400ق، أمالی الصدوق، ‌بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. ‌
    9. ـــــ ، 1400ق، عیون أخبار الرضا(ع)، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    10. ـــــ ، بی‌تا، عیون أخبار الرضا، ۲ج، به کوشش: مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان.
    11. ابن‌تیمیه الحرانی، بی‌تا، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، المحقق: محمدرشاد سالم، الطبعة الأولی، جامعة الإمام محمد‌بن‌سعود الإسلامیة.
    12. ابن‌حجر هیثمى شافعى، احمد‌بن‌محمد‌بن‌محمد‌بن‌على، 1417ق، الصواعق المُحْرقة، چاپ اوّل، بیروت، مؤسسة الرسالة.
    13. ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌بن‌محمد، 1408ق، تاریخ ابن‌خلدون، بیروت، دار الفکر.
    14. ابن‌خلکان، أبوالعباس شمس‌الدین أحمد‌بن‌محمد، بی‌تا، وفیات الأعیان، 7 مجلد، بیروت، دار صادر.
    15. ابن‌عساکر، ابی‌القاسم علی‌بن‌الحسن ابن‌هبة‌الله‌بن‌عبدالله الشافعی، 1415ق، تاریخ مدینة دمشق، المحقق: علی شیری، الطبعة الأولی، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
    16. ابن‌منظور، محمد‌بن‌مکرم‌، 1414ق، لسان‌ العرب، الطبعة الثالثة، بیروت، دار صادر.
    17. ابن‌ندیم، محمدبن‌اسحاق، 1417ق، الفهرست، تعلیق: شیخ ابراهیم رمضان، بیروت، دار المعرفة.
    18. ابن‌طاووس، احمد، ۱۴۱۱ق، بناء المقالة الفاطمیة، به کوشش: علی عدنانی غریفی، قم، آل‌البیت.
    19. أبوالحسین ابن‌أبی‌یعلى، محمد‌بن‌محمد، 1371ق، طبقات الحنابلة، محقق: محمد حامد الفقی، قاهره، مطبعة السنة المحمدیة.
    20. ادوارد، براون گرانویل، 1337، طب اسلامی، ترجمه: مسعود رجب‌نیا، بنیاد ترجمه و نشر کتاب.
    21. انصاری، ۱۳۷۳، ابونعیم اصفهانی در دائرة المعارف اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف اسلامی.
    22. ایجی، عضدالدین عبدالرحمن‌بن‌احمد، 1997م، المواقف، لبنان، الطبعة الأولی، بیروت، دار الجیل.
    23. بحرانی، هاشم‌بن‌سلیمان، 1416ق، البرهان فی تفسیرالقرآن، قم، البعثة.
    24. بختیاری، زهرا، 1393، امام رضا(ع) و فرقه‌های شیعه، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس.
    25. بدوی، عبدالرحمن، 1374، تاریخ اندیشه‌های کلامی، ترجمه: حسین صابری، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    26. پاکتچی، احمد، 1372، مدخل «اهل‌حدیث» در دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
    27. پیشوایی، مهدی، 1390، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق(ع).
    28. تمیمی آمدی، عبدالواحد، 1366، تصنیف غررالحکم و درر الکلم، محقق/ مصحح: مصطفی درایتی، قم، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
    29. جر، خلیل، 1375، فرهنگ لاروس، ترجمه: سید حمید طبیبیان، تهران، انتشارات امیرکبیر.
    30. جعفریان، رسول، 1387، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه(ع)، چاپ ششم، قم، انصاریان.
    31. ـــــ ، 1380، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، تهران، نور علم.
    32. جمال‌الدین ابی‌المحاسن یوسف‌بن‌تغری بردی الاتابکی، 1392، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر والقاهرة، قاهره، وزارة الثقافة والارشاد القومی، المؤسسة المصریة العامة.
    33. جوادی آملی، عبدالله، 1383، فلسفه الهی از منظر امام رضا(ع)، قم، اسراء.
    34. حافظ ابونعیم، احمدبن‌عبدالله اصفهانى، 1346، حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء، مصر، الأزهر، دار الکتب العلمیة.
    35. حاکم نیشابورى، محمدبن‌عبداالله، 1375، تاریخ نیشابور، محقق: شفیعى کدکنى، چاپ اوّل، تهران، آگه.
    36. حسینی بهارانچی، سید محمد، 1393، تفسیر اهل البیت(علیهم السلام)، قم، نشر مطیع.
    37. حلی، حسن‌بن‌یوسف، ۱۴۰۷ق، نهج الحق وکشف الصدق، قم، دار الهجرة.
    38. خوانساری، 1390ق، روضات الجنات فی أحوال العلماء والسادات، قم، نشر اسماعیلیان.
    39. خویی، ابوالقاسم، 1413ق، معجم رجال الحدیث، قم، نشر الثقافة الاسلامیة فی العالم.
    40. دهخدا، علی‌اکبر، 1373، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    41. زکریا، ابوالحسن احمدبن‌فارس، 1399ق، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دار الفکر.
    42. سبحانی، جعفر، 1408ق، بحوث فی الملل والنحل، قم، النشر الإسلامی.
    43. ـــــ ، 1388، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق(ع).
    44. ـــــ و جمعى از نویسندگان گروه علمی مؤسسه امام صادق(ع)، 1418ق، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه امام صادق(ع).
    45. سبکی، عبدالوهاب‌بن‌علی، 1370، طبقات الشافعیة الکبری، قاهره، دار إحیاء الکتب العربیة.
    46. سخاوی، محمد‌بن‌عبدالرحمن، 1415ق/1995م، فتح المغیث بشرح الفیة الحدیث للعراقی، قاهره، چاپ علی‌حسین علی.
    47. السیوطی، عبدالرحمن‌بن‌أبی‌بکر جلال‌الدین، 1427ق، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، حققه: أبوقتیبة نظر محمد الفاریابی، ریاض، دار طیبة.
    48. شامی، یوسف‌بن‌حاتم، 1420ق، الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم، چاپ اوّل، قم، جامعه مدرسین.
    49. شلبی، احمد، 1361، تاریخ آموزش در اسلام، ترجمه: محمد ساکت، تهران، نشر فرهنگ اسلامی.
    50. شهرستانی، محمد‌بن‌عبدالکریم، 1421ق، الملل والنحل، چاپ دوم، بیروت، مکتبة العصریة.
    51. صدرایی خویی، علی، 1382، فهرستگان نسخه‌های خطی حدیث و علوم حدیث شیعه، قم، دار الحدیث.
    52. طبرسی، فضل‌بن‌سهل، 1390ش، زندگانی چهارده معصوم(ع)، ترجمه: عزیزالله عطاردی، تهران، نشر اسلامیه.
    53. طوسی، محمد‌بن‌حسن، 1373، رجال الطوسی، محقق: جواد قیومى اصفهانى، چاپ سوم، قم، نشر اسلامی.
    54. عاملی، حسن امین، 1368، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات.
    55. عبدالجبار معتزلی، 1416ق، شرح الأصول الخمسة، عبدالکریم عثمان، قاهره، مکتبة وهبة.
    56. العثیمن، محمد‌بن‌صالح، 1413ق، مجموع فتاوی، تحقیق: فهد‌بن‌ناصر السلیمان، دار الثریا.
    57. عطاردی، عزیزالله، 1413ق، مسند الامام الرضا(ع)، بیروت، دار الصفوة.
    58. ـــــ ، 1406ق، مسند الإمام الرضا أبى‌الحسن على‌بن‌موسى(ع)‏، چاپ اوّل، مشهد، آستان قدس رضوى‏.
    59. عمید، حسن، 1374، فرهنگ عمید، چاپ دهم، تهران، امیرکبیر.
    60. عیاشی سمرقندی، بی‌تا، تفسیر عیاشی، به کوشش: سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة.
    61. الفیومی، احمدبن‌محمدبن‌علی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، بیروت، المکتبة العلمیة.
    62. قرضاوی، یوسف، 2008م، دراسة فی فقه مقاصد الشریعة، مصر، دار الشروق.
    63. القمی، ابوالقاسم، 1363، قوانین الأصول، تهران، علمیه اسلامیه.
    64. کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، 1407ق، الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
    65. ـــــ ، 1429ق، الکافی، چاپ اوّل، قم، دار الحدیث.
    66. ـــــ ، اصول کافی، ج2، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
    67. محمدی ری‌شهری، محمد، 1387، دانش‌نامه عقاید اسلامی، قم، دار الحدیث.
    68. مدرسی، سید محمدتقی، 1379، اصول حکمت اسلامى و دیدگاه‌هاى فلسفه بشرى‌، قم، محبان الحسین(ع).
    69. مفید، محمد‌بن‌نعمان، 1413ق، اوائل المقالات فی المذاهب والمختارات، قم، دار التفسیر.
    70. مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحار الأنوار، چاپ دوم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
    71. ـــــ ، 1404ق، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء.
    72. مشکور، محمدجواد، 1390، فرهنگ فرق اسلامی، چاپ دوم، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    73. ـــــ ، 1390، تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام تا قرن چهارم، چاپ نهم، تهران، انتشارات اشراقی.
    74. ـــــ ، 1372، فرهنگ فرق اسلامی، چاپ دوم، مشهد، آستان قدس رضوی.
    75. مطهری، مرتضی، 1392، مجموعه آثار، ج3، قم، انتشارات صدرا.
    76. معین، محمد، 1363، فرهنگ فارسی، چاپ ششم، تهران، امیرکبیر.
    77. مفید، محمد‌بن‌محمد، 1413ق، الإختصاص، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی زرندی، چاپ اوّل، قم، الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
    78. مکارم شیرازى، ناصر، 1388، مناظرات تاریخى امام رضا(ع)، چاپ دوم، مشهد، بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى‏ آستان قدس رضوى. ‏
    79. معتزلی، ابن‌ابی‌الحدید، ۱۴۰۴ق، شرح نهج البلاغة، 20 جلد در 10 مجلد، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
    80. نباطی بیاضی، علی‌بن‌یونس، 1384ق، الصراط المستقیم، مطبعة الحیدری.
    81. یاقوت الحموی، شهاب‌الدین ابی‌عبدالله، 1990م، معجم البلدان، تحقیق: عبدالعزیز الجندی، بیروت، دار الکتب العلمیة.

    ب. مقالات

    1. اثباتی، اسماعیل، ۱۴۰۰ق، «منبع‌شناسی و اعتبارسنجی مناظرات امام رضا(ع) در آثار شیخ صدوق»، حدیث‌پژوهی، سال ۱۳ (۲۶): ۴۹ـ۸۰.
    2. باغبان‌زاده، محمدرضا و غفاری، محمدهادی، 1396، «شاخص‌های اخلاقی در مناظرات رضوی»، مجله پژوهش‌نامه اخلاق، شماره 35: 122 ـ 130.
    3. جعفریان، رسول، 1368، «اسوه‌های بشریت (امام رضا(ع)»، نشریه نور علم، شماره سی‌وچهارم.
    4. حسینی قائم مقامی، سید عباس، ۱۳۸۵، «شرایط فرهنگی و سیاسی دوران امام رضا(ع)»، همشهری آنلاین، یازدهم آذرماه.
    5. حیدری، محمد، بهار 1388، «سلفی‌گری نوین در تقابل با راهبرد وحدت اسلامی»، تهران، انتشارات طلوع، شماره 27.
    6. روحی برندق، کاوس، ۱۳۹۶، «اخلاق و مهارت‌های مناظره در مناظره‌های امام رضا(ع)»، فرهنگ رضوی، دوره پنجم، شماره هجدهم.
    7. فرقانی، محمدکاظم و حیدری‌فرد، محمد، ۱۳۹۲، «واکاوی مفهوم عصمت در اندیشه دینی با توجه به مناظره امام رضا(ع) با علی‌بن‌جهم»، مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی: ۱۲۳ـ ۱۴۶.
10- Discourse of History
Volume 17, Issue 44 - Serial Number 44
December 2023
Pages 141-174

Files

Share

How to cite

Statistics