بررسی مؤلفه‌های دلائل نگاری نبوی (ص) در کتاب أعلام النبوه اثر ابوحاتم رازی

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 گروه تاریخ و باستان شناسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه لرستان. خرم آباد. ایران

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان.

10.22034/skh.2021.11094.1213

چکیده

دلائل‌نگاری در سیرة نبوی(ص) به بررسی گزارش‌هایی می‌پردازد که به طور ویژه بر نشانه‌های پیامبری حضرت محمد(ص) به عنوان دلیلی برای اثبات نبوتش متمرکز شده اند. نوع پرداختن این نویسندگان به نشانه‌های پیامبری حضرت محمد(ص)، نشان می‌دهد که چه مؤلفه‌هایی در این گونه از سیره‌نگاری پیامبر مورد توجه آنها بوده، و این امر تا حد زیادی بر اساس مکتب کلامی و یا حدیثی این نویسندگان صورت پذیرفته است. اولین اثری که از اندیشمندان اسماعیلی در این موضوع ارائه شده، کتاب أعلام‌النبوه اثر ابوحاتم رازی (م322 ق ) است. پژوهش حاضر به روش توصیف و تحلیل تاریخی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای در پی پاسخگویی به این سوال است که ابوحاتم رازی به عنوان یک متکلم مشهور اسماعیلی، به کدام مؤلفه‌های دلائل‌نگاری نبوی توجه نشان داده و آیا از این نظر با نویسندگان غیراسماعیلی تفاوتی دارد یا نه؟ نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که ابوحاتم با تقسیم بندی نشانه‌های پیامبری حضرت محمد به دلائل و معجزات، فاعلیت پیامبر را در این امر به طور خاص مورد توجه قرار داده و از این نظر مشابه متکلمان و متفاوت از محدثان عمل کرده است. اهمیت و ضرورت انجام این پژوهش در این نکته نهفته است که کتاب ابوحاتم رازی، کهن ترین اثر اسماعیلی در موضوع موردبحث بوده و تاکنون از نظر نوع نگاه او به معجزات و نشانه‌های پیامبری حضرت محمد (ص)، موضوع هیچ تحقیقی قرار نگرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Components of Dalaelgraphy of Nabavi (PBUH) in the book A'lam al-Nabwa by Abu Hatem Razi

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Koohi 1
  • Muhammad Ali Chelongar 2
1 Department of History and Archeology. Faculty of Literature and Humanities. University of Lorestan. Khorramabad. Iran
2 Faculty member of history department in University of Isfahan.
چکیده [English]

Dalaelgraphy of Nabavi (PBUH) examines books that focus specifically on the signs of the prophethood of the Prophet Muhammad (PBUH) as evidence for his prophethood. The way these writers deal with the prophetic signs of the Prophet Muhammad (pbuh) shows what components of the Prophet's biography are of interest to them in this genre, and this is largely based on the theological or hadith school. These authors are done. The first work of Ismaili thinkers on this subject is the book by Abu Hatem Razi (322 AH).The present study seeks to answer the question that Abu Hatam Razi, as a prominent Ismaili theologian, has paid attention to which components of prophetic reasoning and whether he is different from other non-Ismaili writers in this regard or not? The answer obtained shows that the Ismaili views on prophetic reasoning were not significantly different from the authors of other schools, including muhaddithin, Zaidi theologians, Mu'tazilites, and Ash'arites. The importance and necessity of this research lies in the fact that the book of Abu Hatem Razi was the oldest Ismaili work on the subject and so far no research has been done on this subject.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dalaelgraphy
  • Alam al Nabovvah
  • Abu Hatem Razi
  • Ismailis
  • Miracle
  • Dalael
  • ابن ابی اصیبعه، احمدبن قاسم (2001)، عیون الأنباء فی طبقات الأطباء، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
  • ابن صاعد اندلسی، صاعد بن احمد (1376)، التعریف بالطبقات الامم، تهران: مرکز پزوهشی میراث مکتوب.
  • ابن ندیم، محمدبن اسحاق (1346)، الفهرست، ترجمه محمدرضا تجدد، بی جا: چاپخانه بازرگانی ایران.
  • احمدبن فارس (بی تا)، مقاییس اللغه، به تحقیق محمد هارون، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
  • اصفهانی، ابونعیم (1412)، دلائل النبوه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • بدوی، عبدالرحمن (1374)، تاریخ اندیشه‏های کلامی در اسلام، ترجمه حسین صابری، مشهد، بنیاد پژوهش‏های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد (1371)، فهرست کتاب­های رازی، ترجمه رساله ابی ریحان فی فهرست کتب الرازی، تصحیح و ترجمه مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران.
  • بغدادی، عبدالقاهر (1333)، الفرق بین الفرق در تاریخ مذاهب اسلامی، ترجمه محمد جواد مشکور، تهران: اشراقی.
  • بیهقی، احمدبن حسین (1405)، دلائل النبوه و معرفه احوال صاحب الشریعه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • تیمی اصفهانی، اسماعیل بن محمدبن فضل (1409)، دلائل النبوه، ریاض: دارالطیبه.
  • خرگوشی، ابوسعد واعظ (1361)، شرف النبی، ترجمه نجم الدین محمد راوندی، تهران: بابک.
  • رازی، ابوحاتم (1381)، اعلام النبوه، تهران: موسسه حکمت و فلسفه.
  • رنجبر، محسن، «ارهاصات در زندگی پیامبر اکرم از منظر تاریخ»، تاریخ در آینه پژوهش، سال ششم، شماره چهارم، زمستان 1388، صص43-64.
  • زرکلی، خیرالدین (1989)، الاعلام، بیروت: دارالملایین.
  • زیدی، احمدبن حسین (بی تا)، اثبات نبوت النبی، تحقیق خلیل بن احمد ابراهیم الحاج، بی جا: مکتبه العلمیه.
  • سجستانی، ابویعقوب (1986)، اثبات النبوات، تحقیق عارف تامر، بیروت: دارالمشرق.
  • سجستانی، ابویعقوب (1327)، کشف المحجوب رساله در آیین اسماعیلی از قرن چهارم هجری، با مقدمه هنری کربن، تهران: خیابان اردیبهشت.
  • سزگین، فؤاد (1380)، تاریخ نگارش­های عربی، ترجمه مؤسسه نشر فهرستگان، تهران: اشراقی.
  • طبری، علی بن سهل بن ربن ( 1393)، الدین و الدوله فی اثبات نبوت النبی محمد(ص)، بیروت: دارالآفاق الجدیده.
  • طبری، محمدبن جریر (1427)، نوادرالمعجزات فی مناقب الائمه الهداة، قم: دلیل ما.
  • طوسی، ابوعلی حسن (خواجه نظام الملک) (1344)، سیرالملوک (سیاست نامه)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  • غالب، مصطفی (1964)، الاعلام الاسماعیلیه، بیروت: دارالیقظه العربیه.
  • فریابی، محمد بن جعفر (1954)، دلائل النبوه و معه، تصحیح محمود بن محمد حداد، ریاض: دارالطیبه.
  • قبادیانی مروزی یمگانی، ابومعین ناصرخسرو (1363)، جامع الحکمتین، به اهتمام محمد معین و هانری کربن، کتابخانه طهوری.
  • کرمانی، حمیدالدین (2536)، الاقوال الذهبیه، تصحیح و مقدمه صلاح صاوی، انجمن شاهنشاهی فلسفه ایران.
  • کرمانی، احمد حمیدالدین (1983)، راحه العقل، به کوشش مصطفی غالب، بیروت: دارالاندلس.
  • کی­منش، رضا، «اثبات عقلانی نبوت در أعلام النبوه»، کتاب ماه فلسفه، پیاپی 67، فروردین 92.
  • ماوردی، علی بن محمد (1409)، اعلام النبوه، تحقیق خالد عبدالرحمن عک، بیروت، دارالنفائس.
  • محقق، مهدی (1368)، فیلسوف ری، تهران: نشر نی.
  • نصر، سیدحسین (1386)، علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
  • همدانی، قاضی بن حسن اسدآبادی (بی تا)، تثبیت دلائل النبوه، بیروت: دارالعربیه.