نقش سیاسی اجتماعی مطبوعات در فرایند نوسازی و تحولات دوره مشروطیت با رویکرد تحلیل محتوای گزارش‌های روزنامه صوراسرافیل

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم ارتباطات، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران(ramin257@yahoo.com)

2 دانشیار جامعه شناسی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران (نویسنده مسئول) (krasekh@gmail.com )

3 استادیار علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی ، شیراز، ایران (bhya1979@gmail.com)

10.22034/skh.2023.14696.1360

چکیده

روزنامه صوراسرافیل در تعیین و تبیین جهت­گیری سیاسی و اجتماعی نظام تازه­تأسیس مشروطه، خوانشی ویژه و متأثر از ایدئولوژی نوسازی و تحولات داشته است. فهم نویسندگان این روزنامه از ایدئولوژی نوسازی و تحولات چه بود و چگونه آن را با دین اسلام و سنت­های ایرانی تلفیق کردند؟ بنابر نگاشته­های روزنامه صوراسرافیل می­توان گفت که فرایند نوسازی و تحولات در شکل حکومت ملی، بر بینشی سیاسی و اجتماعی استوار است. روزنامه صوراسرافیل بر مؤلفه­هایی، نظیر حاکمیت و حکومت مردم، استقلال، آزادی و تساوی حقوقی افراد تأکید دارد و تحقق این امور را شرط لازم برای گذار به فرایند نوسازی و تحولات فرض می­کند. افزون بر این، از سوسیالیسم به عنوان هدف و افق نهایی این نظام سیاسی یاد شده است که کم­کم و با اصلاح وضع موجود محقق خواهد شد. این روزنامه با تأسی به امر خاتمیت و دریافت تازه از دین در شکل جهان­بینی توحیدی، سوسیالیسم را با بینش توحیدی ترکیب کرده و آن را مبنای نظری و فلسفی خوانش خود قرار داده است. اگرچه شواهد نشان می­دهد این تلفیق نتوانسته است ارتباط طبیعی بین این وجوه برقرار سازد و گفتمان تازه­ای را بنا کند، اما می­توان از این تلاش برای نقطه آغاز اندیشه ایجاد گفتمان در فرایند نوسازی و تحولات در ایران یاد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The social political role of the press in the process of modernization and changes of the constitutional period with the approach of analyzing the content of Sorasarafil newspaper reports

نویسندگان [English]

  • Ramin Rasool F 1
  • Keramat Allah Rasekh 2
  • Alireza Biaban navard Sarvestani 3
1 Ph.D. Student, Department of Communication Science, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran(ramin257@yahoo.com)
2 Associate Professor, Department of Humanities, Jahrom Branch, Islamic Azad University, Jahrom, Iran (Corresponding Writer) (Krasekh@gmail.com)
3 Assistant Professor, Department of Political Science, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran (bhya1979@gmail.com)
چکیده [English]

In determining and explaining the political and social direction of the newly established constitutional system, Sourasrafil newspaper had a special reading and was influenced by the ideology of modernization and developments. What was the understanding of the writers of this newspaper about the ideology of modernization and transformations and how did they combine it with Islam and Iranian traditions? According to the writings of Sorasarafil newspaper, it can be said that the process of modernization and changes in the form of national government is based on political and social vision. Sourasrafil newspaper emphasizes on components such as people's sovereignty and rule, independence, freedom and legal equality of individuals and assumes the realization of these issues as a necessary condition for the transition to the process of modernization and transformations. In addition, socialism has been mentioned as the ultimate goal and horizon of this political system, which will be realized little by little by reforming the existing situation. This newspaper, with a desire to put an end to religion and a new perception of religion in the form of a monotheistic worldview, has combined socialism with a monotheistic vision and made it the theoretical and philosophical basis of its reading. Although the evidence shows that this integration has not been able to establish a natural connection between these aspects and build a new discourse, but this effort can be mentioned as the starting point of the thought of creating a discourse in the process of modernization and transformations in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surasrafil
  • constitutionalism
  • press
  • social political role
  • modernization

Creative Commons License

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

مراجع

  1. آبراهامیان، یرواند (1389)؛ ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی
  2. آلبر، پیر و فرناند ترو (1364)، تاریخ مطبوعات جهان، ترجمه هوشنگ خجسته فر، تهران، انتشارات پاسارگاد.
  3. باری یر، ج (1363)، اقتصاد ایران، تهران: مؤسسه حسابرسی سازمان صنایع ملی ایران.
  4. بدیعی، نعیم (1377)، «تحلیل محتوای 10 روزنامه تهران»، رسانه، شماره 33، سال 9، شماره اول، 22-33.
  5. براون، ادوارد (1386)؛ تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دوره مشروطیت، ترجمه محمد عباسی، تهران: نشر علم.
  6. بروجردی علوی، مهدخت (1379)، مطبوعات، روشنفکران و جامعه- بررسی نقش عوامل سیاسی، اجتماعی در حضور نخبگان در مطبوعات. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
  7. بشیر، حسن (1388)؛ نقش مطبوعات در فرایند نوسازی سیاسی و اجتماعی ایران در دوره قاجاریه، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
  8. بهرامپور، شعبانعلی (1379)، غیرسازی در نشریات حزبی. رسانه، سال 11، شماره 2، 22-33.
  9. پروین، ناصرالدین (1377)؛ تاریخ روزنامه‌نگاری ایرانیان و دیگر پارسی نویسان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  10. تیموری، الهه (1380)، پایان­­نامه «بررسی تحلیل محتوای پوشش رسانه‌ای بحران افغانستان در روزنامه های جمهوری اسلامی، حیات، نو، نوروز، 21 شهریور تا 31 آذر 1380»، دانشکده علوم ارتباطات، گرایش روزنامه نگاری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.
  11. ذاکرحسین، عبدالرحیم (1375)؛ مطبوعات سیاسی ایران در عصر مشروطیت، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  12. حاجیلری، عبدالرضا (1376)، بررسی تطبیقی ارزشهای اجتماعی مردم ایران در مطبوعات ایران در سالهای 1360 و 1375. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران.
  13. خانیکی، هادی (1381)؛ قدرت، جامعه مدنی و مطبوعات، تهران: انتشارات طرح نو.
  14. دبیر سیاقی، سید محمد (1364)، مقالات دهخدا، تهران: انتشارات تیراژه.
  15. درودیان، ولی الله (1378)، دخوی نابغه، تهران، گل آقا.
  16. راسخ، کرامت اله (بهار و تابستان، 1398)، «میرزا صالح شیرازی و سنت گرایی بازتابی»، مطالعات ایرانی (دانشگاه کرمان)، شماره 35، 67-93.
  17. رسول اف، رامین و راسخ، کرامت الله (1397)، «نقش سیاسی اجتماعی مطبوعات در انقلاب مشروطیت با رویکرد تحلیل محتوای سرمقاله‌های روزنامه­های روح‌القدس و صوراسرافیل»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 50.
  18. ساروخانی، باقر (1391)؛ جامعه‌شناسی ارتباطات، تهران: انتشارات اطلاعات.
  19. صدرهاشمی، محمد (1363)؛ تاریخ جراید و مجلات ایران. (ج 2)، اصفهان: انتشارات کمال.
  20. فدائی، غلامرضا (1387)، روزنامه مجلس، اولین روزنامه ملی دوران مشروطیت. گنجینه اسناد، شماره 18، 35-50.
  21. قائدی، محمدرضا و گلشنی، علیرضا (1395)، » روش تحلیل محتوا، از کمی گرایی تا کیفی گرایی »، فصلنامه روش ها و مدل های روان شناختی، سال هفتم، شماره بیست و سوم.
  22. قاضی‌زاده، علی‌اکبر (1379)،؛ جان‌باختگان روزنامه‌نگار، تهران: انتشارات جامعه ‌ایرانیان.
  23. قاضی مرادی، حسن (1384)؛ نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایران، تهران، نشر اختران.
  24. کریپندورف، کلوز (1383)؛ تحلیل محتوا، ترجمه: هوشنگ نائبی، تهران، نشر نی.
  25. کسروی، احمد (1357)؛ تاریخ مشروطه ایران، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم.
  26. کهن، گوئل (1362)؛ تاریخ سانسور در مطبوعات ایران، (ج 2)، تهران: انتشارات آگاه.
  27. لرنر، دانیل (1383)؛ گذر جامعه سنتی، ترجمه: غلام رضا خواجه سروی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
  28. محسنیان راد، مهدی (1375)؛ انقلاب، مطبوعات و ارزش‌ها، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  29. محسنیان راد، مهدی (1375)؛ بررسی مقایسه­ای ارزشهای القاشده در سرمقاله­های روزنامه­های مشروطیت و روزنامه­های ابتدای انقلاب اسلامی. رساله دکتری، دانشگاه امام صادق (ع). تهران.
  30. معتمد نژاد، کاظم (2536)؛ روش تحقیق در محتوای مطبوعات، تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
  31. معتمد نژاد، کاظم (1370)، «سلطه ارتباطی و اطلاعاتی غرب»، رسانه، سال 7، شماره 5، 12-25.
  32. معتمد نژاد، کاظم (1386)؛ وسایل ارتباط جمعی، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  33. ملک‌زاده، مهدی (1383)؛ تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران، نشر سخن.
  34. مولانا، حمید (1358)؛ سیر ارتباطات اجتماعی در ایران، تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
  35. مهرداد، هرمز (1380)، نظریات و مفاهیم ارتباطات جمعی، تهران: انتشارات فاران.
  36. هابرماس، یورگن (1392)؛ دگرگونی ساختاری حوزه عمومی، ترجمه: جمال محمدی، تهران، نشر افکار.
  37. یزدانی، سهراب (1386)؛ صوراسرافیل، نامه آزادی، تهران، نشر نی.
  38. قربانی، حسینعلی (1401)، بررسی اندیشه‌های اجتماعی در مطبوعاتِ دینی عصر مشروطیت و پهلوی اول، پژوهش در تاریخ، دوره 12، شماره 1، صفحه 23-49.
  39. رحیمیان، هرمز و پروین گنابادی، بهرام و حسینی، فرزانه، (1395)، انقلاب مشروطه و مروری بر روزنامه ها و مطبوعات در آن دوره،کنگره بین المللی زبان و ادبیات، مشهد.
  40. زنجانی زاده، هما، باغدار دلگشا، علی (1394)، بررسی جامعه شناختی روزنامه نگاری زنان در عصر مشروطه، مسائل اجتماعی ایران، سال ششم، شماره 1.
  41. نجفی، موسی (1391)، ضرورت شناخت تاریخ سیاسی عصر مشروطیت تفاوت سطح تحلیل رسائل و مطبوعات عتبات عالیات با تاریخ نگاری مدرن عصر پهلوی، جستارهای سیاسی معاصر، دوره3، شماره2.
  42. کثیری، مسعود ؛ باقری، الهه (1390)، زبان زنان، نشریه­ای متفاوت در عرصه روزنامه نگاری زنان عصر مشروطه، سخن تاریخ، شماره 13 .
  43. درودیان، ولی­الله (1384)، دهخدای شاعر، تهران، امیرکبیر.
  44. دولت آبادی، یحیی(1381)، حیات یحیى، ج 3 ،تهران، انتشارات عطار- فردوسی
  45. سلیمانی، بلقیس (1388)، همنوا با مرغ سحر (زندگى و شعر دهخدا)، تهران، نشر ثالث،
  46. سیف، احمد (1382)، در انکار خودکامگى؛ چند مقاله درباره دهخدا، چاپ اول، تهران، نشر رسانش.
  47. سروی، احمد (1390)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، انتشارات امیر کبیر.

ب: روزنامه‌ها

  1. روزنامه صوراسرافیل (تهران 1325- 1326 هجری قمری) از شماره 1 تا 32.
نشریه سخن تاریخ
دوره 17، شماره 42 - شماره پیاپی 42
دوره 17، شماره 42، تابستان 1402
تیر 1402
صفحه 120-136

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار