منطق حاکم بر زیرساختها و ساحات عدالت بر اساس نامه های امامان شیعه

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ اهل‌بیت(ع)، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعة المصطفی(ص)، قم، ایران

2 استادیار گروه شیعه شناسی ، دانشکده هدی، قم ایران.

10.22034/skh.2024.18339.1510

چکیده

عدالت، آموزه‌ای عقلانی و دینی است که همواره مورد هدفگذاری انبیا و اوصیای الهی و جانشینان پیامبر اسلام(صلی الله علیه آله) بوده‌است. پرداختن به مسأله عدالت، برخاسته از مطالبه‌ای معصومانه است که در نامه‌های ائمه علیهم‌السلام مورد اشاره قرار گرفته، هدف و مطالبه جدی ایشان است.مسأله مقاله این است که منطق حاکم بر زیرساختها و ساحات عدالت در نامه‌های ائمه علیهم‌السلام چیست؟ منطق حاکم بر زیرساختهای عدالت، مبانی الهیاتی آن از جمله مبنای خداشناختی، انسان شناختی و معرفت‌شناختی آن نیز هدفگذاری عدالت و تلازم آن با مبارزه با فساد است که این سه، منطق عدالت به معنای چرایی و جایگاه آن را پوشش می‌دهند. ساحات عدالت شامل ساحات نفسانی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و حقوقی است که هرکدام با روشهایی حاصل می‌شوند. عدالت اقتصادی با قاطعیت در حسابرسى بیت المال، پس گرفتن اموال بیت المال، مجازات مفسدان اقتصادی و حذف مُفسد از چرخه کارگزاری حاصل شده و عدالت حقوقی و اخلاقی با تعیین دستورالعملها و عدالت سیاسی با دو راهکار نظارت عملکردی و مبارزه حکومتی با فساد بدست می‌آید و البته راه تحقق عدالت نفسانی، استقرار تقوا در نفس است. این دستورالعملها به همراه منطق حاکم از نامه‌های امامان شیعه(علیهم السلام) استخراج شده و به روش تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The logic governing the infrastructures and areas of justice based on the letters of the Shiite imams

نویسندگان [English]

  • Hassan Ahmadian Delaviz 1
  • Masoume Esmaili 2
1 Ahl al-Bayt (AS) History Department, History, Sira and Islamic Civilization Complex of Al-Mustafa (PBUH) Al-Alamiya University, Qom, Iran
2 Department of Shia Studies, Hoda Faculty, Qom, Iran
چکیده [English]

Justice is a rational and religious doctrine that has always been the goal of the prophets and divine guardians and the successors of the Prophet of Islam (peace be upon him). Dealing with the issue of justice originated from the innocent demands that were mentioned in the letters of Imams (peace be upon them), it is their goal and serious demand. Justice has foundations and goals, and it is associated with the fight against corruption, and these three cover the logic of justice in the sense of why and its position. Justice is established on solid theological foundations, including theological, anthropological, epistemological, and value-cognitive bases that show its position.
And it is always associated with the fight against corruption in such a way that it cannot be established without anti-corruption. The areas of justice include emotional, moral, political, economic and legal areas, which are extracted from the letters of Shia imams (peace be upon them) along with the ruling logic and analyzed analytically.

کلیدواژه‌ها [English]

  • «Justice»
  • «fight against corruption»
  • « Shiite Imams»
  • «Imams' letters»

مراجع

  1. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله،(1404ق )شرح نهج البلاغه، مصحح محمد ابوالفضل ابراهیم، اول، قم، مکتبة ایة الله المرعشی النجفی
  2. اﺑﻦ ادریس حلی، ﻣﺤﻤﺪ بن ﻣﻨﺼﻮر،( بی­تا) السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی ،چ2، ﻗﻢ ، ﻧﺸﺮاسلامی،
  3. ابن بابویه، محمد بن علی(شیخ صـدوق)، (1385ش/1966م) علل الشرائع، اول، قم، کتابفروشی داوری
  4. ابن بابویه، محمد بن علی(شیخ صـدوق)،( 1378ق،) عیون اخبار الرضا، اول، تهران، نشر جهان
  5. اﺑﻦ ﺑﺮاج ، قاضیﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ،(1406ق) اﻟﻤﻬﺬب، ﻗﻢ، ﻣﺆﺳﺴﺔاﻹﺳﻼﻣﻲ،
  6. ابن حیون مغربی، نعمان بن محمد، (1385ق،) دعائم الاسلام، تحقیق آصف فیضی، دوم، قم، موسسة آل البیت(ع)
  7. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی،(1404ق) تحف العقول؛ تحقیق علی اکبر غفاری، دوم، قم، جامعه مدرسین
  8. ابن فارس، احمد،(1404ق) معجم مقاییس اللغة، مصحح عبدالسلام محمد هارون، اول، قم، مکتب الاعلام الاسلامی
  9. ابن منظور، محمد بن مکرم،(1414ق،) لسان العرب، سوم، بیروت، دار صادر
  10. اﺑﻦﺣﻤﺰه، محمد بن ﻋﻠﻲ،(1408ق) اﻟﻮﺳﻴﻠﺔ الی نیل اﻟﻔﻀﻴﻠﺔ، ﻗﻢ،ﻣﻜﺘﺒﺔآﻳﺔاﷲاﻟﻨﺠفی،
  11. احمدی میانجی، علی،(1426ق) مکاتیب الائمه(ع)، مصحح مجتبی فرجی، اول، قم، دار الحدیث
  12. اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ،روح­اﷲ،(1379ش) ﺗﺤﺮﻳﺮاﻟﻮﺳﻴﻠﻪ، ﻗﻢ، ﻣﺆﺳﺴﻪ تنظیم و نشر آثاراﻣﺎم خمینی،
  13. اﻧﺼﺎری، ﺷﻴﺦﻣﺮﺗﻀﻲ،(1374ش) اﻟﻤﻜﺎﺳﺐ، چ3، ﻗﻢ، دﻫﺎﻗﺎﻧﻲ،
  14. حر عاملی، محمد بن حسن،(1409ق) وسائل الشیعة، تحقیق موسسة آل البیت(ع)، اول، قم، ناشر موسسة آل البیت(ع)
  15. خوانساری، سیدجمال‌الدین(۱۳۶۰) محمد، شرح غررالحکم و دررالحکم، به تصحیح سیدجلال‌الدین ارموی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،
  16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق )مفردات الفاظ القرآن، اول، بیروت، دار القلم،
  17. شریف رضی، محمد بن حسین،(1414ق) نهج البلاغه، مصحح صبحی صالح، اول، قم، هجرت،
  18. شیخ حرعاملی، محمد بن حسن، (1409ق)، تحقیق موسسه آل البیت، قم، انتشارات آل البیت علیهم السلام، اول
  19. شهید ثانی، زین الدین بن علی، (1390ق)، کشف الریبه، دار المرتضوی للنشر، بی جا، سوم
  20. صفار، محمد بن حسن، (1404ق)، بصائر الدرجات، تحقیق محسن بن عباسعلی کوچه باغی، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، دوم
  21. طباطبائی، سید محمد حسین،(1363ش) المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، بنیاد علمی فرهنگی علامه طباطبائی،
  22. ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ یزدی، ﻣﺤﻤﺪﻛﺎﻇﻢ،(1424ق) اﻟﻮﺛﻘﻲ اﻟﻌﺮوة،چ2، ﻗﻢ، ،ﻣﺆﺳﺴﺔاﻟﻨﺸﺮاﻻﺳﻼﻣﻲ،
  23. طوسی، محمد بن حسن،(1411ق) الغیبه للحجه، تحقیق عباد الله تهرانی و علی احمدناصح، اول، قم، دار المعارف الاسلامیه،
  24. طوسی، محمدبن حسن،(1417ق) ﻛﺘﺎب اﻟﺨﻼف، ﻗﻢ ،ﻣﺆﺳﺴﺔاﻹﺳﻼﻣﻲ،
  25. طوسى، محمد بن حسن،( 1406ق) الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد - بیروت، چاپ: دوم،
  26. ﻋﺎﻣﻠﻲ، زین الدین بن علی،(1382ش) اﻟﺮوﺿﺔ اﻟﺒﻬﻴﺔ فی شرح اﻟﻠﻌﻤﺔ اﻟﺪﻣﺸﻘﻴﺔ، ،چ4، ﻗﻢ ،داراﻟﺘﻔﺴﻴﺮ،
  27. علامه حلى، (1365 ش) الباب الحادی عشر - تهران، چاپ: اول،
  28. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، (1415ق) قاموس المحیط، اول، بیروت، دار الکتب العلمیه،
  29. فیض کاشانی، محمدمحسن، (1406ق) الوافی، اول، اصفهان، کتابخانه امیرالمومنین علی(ع)،
  30. ﻓﻴﺾ،محمدمحسن،( بی­تا) تفسیر اﻟﺼﺎﻓﻲ، ﻣﺸﻬﺪ، داراﻟﻤﺮﺗﻀﻲ،
  31. فیض کاشانی، (1371ش) نوادر الاخبار فیما یتعلق باصول الدین، تحقیق مهدی انصاری قمی، اول، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی،
  32. کشی، محمد بن عمر، (1409ق) رجال الکشی، مشهد، موسسه نشر دانشگاه مشهد، اول
  33. کلینی، محمد بن یعقوب،(1407ق) الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه،
  34. ﻛﺮﻛﻲ، علی­ابن الحسین،(1415ق) ﺟﺎﻣﻊ­المقاصد، ﻗﻢ، ﻣﺆﺳﺴﻪآل­اﻟﺒﻴﺖ، دوم
  35. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی،(1403ق) بحار الانوار، دوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی،
  36. _____________________ (1404ق )مراه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، محقق سیدهاشم رسولی محلاتی، دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه،
  37. محقق ﺳﺒﺰواری، ﻣﺤﻤﺪﺑﺎﻗﺮ،(1423ق) ﻛﻔﺎﻳﺔ اﻟﻔﻘﻪ، ﻗﻢ، ﻣﺆﺳﺴﺔاﻟﻨﺸﺮاﻹﺳﻼﻣﻲ،
  38. محمودی، محمدباقر،(1387 ق) نهج‏السعادة فی مستدرک نهج‏البلاغة، بیروت، مؤسسة التضامن الفکری،
  39. مصطفی ابراهیم، معجم الوسیط، بیروت، دار احیاء التراث العربی،
  40. مطهری، مرتضی،( بی تا) عدل الهی، چاپ دوم، تهران انتشارات صدرا
  41. ﻣﻔﻴﺪ، محمد ابن ﻧﻌﻤﺎن،(1410ق) اﻟﻤﻘﻨﻌﻪ،چ2، قم، ﻣﺆﺳﺴﺔاﻻﺳﻼﻣﻲ، اﻟﻨﺸﺮ
  42. ﻣﻔﻴﺪ، محمد ابن ﻧﻌﻤﺎن،(1413ق) الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد،چ1، قم، کنگره شیخ مفید، اول
  43. ابن شهرآشوب، 1379ق، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، اول
  44. طبری، محمد بن جریر، (1387ق)، تاریخ الرسل و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، الثانیه
  45. صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تهران، مرکز نشر دانشگاهى، 1360 ه. ش‏، دوم.
  46. صفار، محمد بن حسن، 1404ق، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، تحقیق محسن کوچه باغی، قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی، دوم
نشریه سخن تاریخ
دوره 18، شماره 46 - شماره پیاپی 46
دوره 18، شماره 46، تابستان 1403
شهریور 1403
صفحه 175-192

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار