معرفی شهرهای چین در منابع تاریخی و جغرافیایی فارسی‌زبان

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسنده

کارشناسی ارشد، تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران

10.22034/skh.2019.4931

چکیده

سرزمین وسیع چین به­ویژه ترکستان شرقی از دیرباز مورد توجه مورخان و جغرافی­نگاران مسلمان بوده و آنها در قرون نخستین اسلامی، صفحاتی از کتاب‌های خویش را به وصف این سرزمین‌ اختصاص داده‌اند. با این‌حال از قرن هفتم هجری، حملات مغول به سرزمین‌های اسلامی موجب افزایش توجه نویسندگان مسلمان فارسی‌نویس به سرزمین چین شد. درواقع مغولان با فتح سرزمین‌های اسلامی و غلبه بر چین موجب ارتباط بیشتر میان سرزمین‌های اسلامی و چین شدند. جانشینان مغول­ها در ایران یعنی ایلخانان و تیموریان نیز روابط گسترده‌ای با چین برقرار کردند. این جغرافی­نگاران و مورخان، غالباً اطلاعات بازرگانی، سیاسی و مذهبی درباره چین ارائه کرده‌اند. در این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و با بهره­گیری از منابع کتابخانه­ای و با تکیه بر منابع فارسی، شهرهای چین از نگاه جغرافی­نگاران و مورخان را بررسی کرده و درصدد پاسخ به این سؤال است که شهرهای چین در منابع فارسی چگونه توصیف شده است؟

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Introduction of Chinese cities in historical and geographical sources in Persian

نویسنده [English]

  • Morteza Setaei
MA in History and Civilization of Islamic Nations, University of Tehran
چکیده [English]

The vast land of China, especially East Turkestan, has long been the focus of Muslim historians and geographers, who in the first centuries of Islam devoted pages of their books to the description of this land. However, from the seventh century AH, the Mongol invasions of Islamic lands increased the attention of Persian Muslim writers to China. In fact, with the conquest of the Islamic lands and the conquest of China, the Mongols created a better connection between the Islamic lands and China. The successors of the Mongols in Iran, the Ilkhans and the Timurids, also established extensive relations with China. These geographers and historians have often provided business, political, and religious information about China. In this research, descriptively-analytically and using library resources and relying on Persian sources, Chinese cities are studied from the perspective of geographers and historians and this article seeks to answer the question that how Chinese cities be described in Persian sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • China
  • Historic Cities
  • Xinjiang
  • Persian Sources
استرآبادی، میرزامهدی خان، جهانگشای نادری، چاپ عبدالله انوار، تهران، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1377 ش.
اعتماد السلطنه، محمد حسن خان، تاریخ منتظم ناصری، چاپ محمداسماعیل رضوانی، تهران، انتشارات دنیای کتاب، 1367 ش.
بخارائی، شمس، تاریخ بخارا، خوقند و کاشغر، چاپ عشیق، محمد اکبر، انتشارات دفتر نشر میراث مکتوب، تهران، 1377
بکران، محمد بن نجیب، جهان­نامه، به کوشش محمدامین ریاحی، انتشارات کتابخانه ابن ‌سینا، بی‌تا
بناکتی، ابوسلیمان داوود بن ابی الفضل محمد، روضه اولی الاباب فی معرفه التواریخ و الانساب (تاریخ بناکتی)، چاپ جعفر شعار، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی، 1348 ش.
پورجعفری، محمدرضا، مدخل «تورفان»، دانشنامه جهان اسلام، جلد 8، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، ناشر موسسه فرهنگی هنری کتاب مرجع، 1383 ش.
پیرنیا، حسن، اقبال آشتیانی، عباس، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجار، تهران، انتشارات خیام، 1380 ش.
جوینی، علاءالدین عطا ملک بن بهاءالدین محمد بن محمد، تاریخ جهانگشای جوینی، چاپ محمد قزوینی، تهران، انتشارات دنیای کتاب، 1385 ش.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف­الله، زبده التواریخ، چاپ سیدکمال حاج سیدجوادی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380 ش.
حدود العالم من المشرق الی المغرب، مقدمه و. بارتولد، تعلیقات و. مینورسکی، ترجمه میرحسین شاه ولد، به تصحیح و حواشی مریم میراحمدی و غلامرضا ورهام، تهران، انتشارات دانشگاه الزهرا، 1372 ش.
خطایی، علی­اکبر، خطایی نامه، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات مرکز اسناد فرهنگی آسیا، 1376 ش.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام الدین، تاریخ حبیب السیر، تهران، انتشارات خیام، 1380 ش.
دوغلات، میرزامحمد حیدر، تاریخ رشیدی، چاپ عباس­قلی غفاری فرد، تهران، انتشارات میراث مکتوب، 1383 ش.
رشیدالدین فضل الله، جامع التواریخ (تاریخ اقوام پادشاهان ختای)، تهران، انتشارات میراث مکتوب، 1385 ش.
روملو، حسن، احسن التواریخ، چاپ عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات بنگاه، 1349 ش.
سمرقندی، کمال الدین عبدالرزاق، مطلع سعدین و مجمع بحرین، چاپ عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1383 ش.
سیرافی، سلیمان، سلسله التواریخ، ترجمه حسین قره چانلو، تهران، انتشارات اساطیر، 1381 ش.
شیروانی، زین العابدین بن اسکندر، بستان السیاحه، تهران، انتشارات سنایی، بی تا.
طوسی، محمد بن محمود، عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1345 ه ش.
غفاری کاشانی، قاضی احمد بن محمد، تاریخ نگارستان، چاپ مرتضی مدرسی گیلانی، تهران‏، انتشارات کتابفروشى حافظ، 1414 ق.
فدایی، سیداحمد، تاریخ اسلام/ چگونگی نفوذ و گسترش اسلام در چین، علوم قرآن و حدیث، مشکوه، تابستان 1372- شماره 39، از 125 تا 149
قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت، انتشارات دار صادر، 1998 م.
کاتب بغدادی، قدامه بن جعفر، الخراج و صناعه الکتابه، چاپ محمدحسین زبیدی، بغداد، انتشارات دارالرشید للنشر، 1981 م.
کراچکوفسکی، ایگناتی یو لیانوویج، تاریخ نوشته­های جغرافیایی، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1379 ش.
گردیزی، ابی سعید عبدالحی بن الضحاک بن محمود، زین الاخبار، چاپ عبدالحی حبیبی، تهران، انتشارات دنیای کتاب، 1363 ش.
گنجی، محمدحسن، مدخل «آق سو»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، جلد 1، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، ناشر مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1367 ش.
یزدی، شرف الدین، ظفرنامه، چاپ سیدسعید میرمحمد صادق و عبدالحسین نوایی، تهران، انتشارات کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1387 ش.
L.HAMBIS, the Encyclopedia of Islam, KHOTAN new edition, EI2,v.v
ONG SIEW CHEY, China Condensed 5000 years of History & culture, Edition marshall carendish
PAVEL LURJE, “YARKAND,” Encyclopædia Iranica, online edition, 2009,
S. FREDERICK STARR,xinjiang.chinas muslim borderland,London and newyork, published by routledge.2015
S.SOUCEK, Encyclopedia of Islam, TURFAN,new edition,EI2,vol.x