نقش بانوان شیعه عصر امام صادق (علیه‌السلام)در بسط جریان تشیع

نوع مقاله : علمی ترویجی

نویسندگان

1 جامعه الزهرا

2 جامعه الزهرا س

10.22034/skh.2021.8170.1125

چکیده

نقش و اثرگذاری بانوان در عرصه های مختلف از موضوعات ثبت ‌نشده در آثار پیشین است که با در کنار هم گذاشتن گزارش‌های تاریخی پراکنده، می توان به آن دست یافت. پژوهش فرارو با روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعه‌ی متون تاریخی و رجالی متقدم درصدد پاسخ به این پرسش است که بانوان شیعه در دوران پیشوای ششم (علیه‌السلام) چه تأثیری داشته و چه اقداماتی در جهت بسط جریان تشیع انجام داده اند؟ لذا با نگاهی گذرا به اوضاع فرهنگی ـ سیاسی عصر امام صادق (علیه‌السلام) به معرفی برخی زنان برجسته شیعه می‌پردازد و پاره‌ای از اقدامات مهم آنان را مورد بررسی قرار می‌دهد. حضور بانوان شیعه-ی دوره مذکور در زمینه‌های گوناگون ازجمله نقل روایت، پاسخ به سوالات شرعی، وصایت، وکالت، هجرت و نشر فرهنگ ناب شیعه، گویای این مدعاست که بانوان شیعه در گسترش جریان تشیع مؤثر بوده و تهدید ها را به فرصت تبدیل کرده اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Shiite ladies 'role in the age of Imam Sadeq in the development of the Shi' a

چکیده [English]

women

کلیدواژه‌ها [English]

  • The age of Imam is true to him
  • Mansour Abbasi
  • Banwan Sha'ah
  • Sha'ah
قرآن کریم
              1-            ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان وانباءالزمان، محقق عباس احسان، دارالفکر، بیروت، بیتا.
              2-            ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، دارالکتب الاسلامیه، تهران،1376 ش.
              3-            ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت: 1414 ق. چاپ سوم.
              4-            ابوکف، احمد، آل بیت النبی فی مصر، دارالمعارف، قاهره،1119 ه.ق.
              5-            اعلمی حائری، محمدحسین، تراجم اعلام النساء، بی­نا، لبنان، 1407 ه.ق.
              6-            امین، سید محسن، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، دارالمعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۳ ه.ق.
              7-            برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، رجال برقی، انتشارات دانشگاه، تهران، ۱۳۴۲ ه.ش.
              8-            بروس کوئن، مبانی جامعه­شناسی، ترجمه توسلی، غلامعباس، فاضل، رضا، ، انتشارات سمت، تهران،1387 ش.
              9-            بیانات مقام معظم رهبری? در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی،1377 ش.
          10-            جاسم، محمد حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم +، سیدمحمدتقی آیت اللهی، امیرکبیر، تهران، بیتا.
          11-            حسون، محمد، ام علی مشکور، اعلام النساءالمومنات، دارالاسوه للطباعه و النشر، تهران،1338.
          12-            حلی، ابومنصور جمال الدین، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، موسسه نشر الفقاهه،1417 ق.
          13-            حیدر، اسد، الامام الصادق(علیه‌السلام)  والمذاهب الاربعه، حسن یوسفی اشکوری، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1369 ه.ش.
          14-            خطیب عمری، یاسین، الروضه الفیحاء فی تواریخ النساء، تحقیق عبدالحکیم حسام ریاض، موسسه الکتب الثقافیه، بیروت،1420 ه.ق.
          15-            خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مدینه العلم، قم، ۱۴۰۹ ه.ق. چاپ چهارم.
          16-            زرکلی، خیر الدین، الأعلام، قاموس تراجم لأشهرالرجال و النساء، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۶ م، ۱۴۰۶ ه.ق.
          17-            زیدان، جرجی، تاریخ تمدن جهان اسلام، علی جواهر کلام، امیرکبیر، تهران، 1372 ه.ش.
          18-            شریف القریشی، باقر، موسوعه الامام الصادق (علیه‌السلام) )، دارالاضواء، بیروت، 1413 ه.ق.
          19-            صادقی اردستانی، احمد، زنان دانشمند و راوی حدیث، انتشارات تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، قم، 1375 ه.ش.
          20-            صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، علی­اکبر غفاری، قم، ۱۳۶۳ ه.ش. چاپ هفتم.
          21-            ------------، کمال الدین وتمام اانعمه، ترجمه پهلوان، منصور، مسجد مقدس جمکران، قم، 1388 ش.
          22-            طبرسی، ابی علی الفضل بن الحسن، اعلام الوری باعلام الهدی، موسسه آل البیت لاحیاءالتراث، قم، بی­تا.
          23-            طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ابوالقاسم پاینده، بنیاد فرهنگ ایران، تهران، 1375 ه.ش.
          24-            طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۵ ه.ق.
          25-            عده ای از علماء، الأصول السته عشر (ط ـ دار الحدیث)، مؤسسه دارالحدیث الثقافیه ـ ایران، قم، 1423 ه.ق، 1381 ه.ش. چاپ اول.
          26-            عمید، حسن، فرهنگ عمید، موسسه انتشارات امیرکبیر، تهران، 1379 ش.
          27-            غروی نایینی، نهله، تاریخ شیعه (تا قرن پنجم)، شیعه­شناسی، قم، 1386 ه.ش.
          28-            غروی نایینی، نهله، محدثات شیعه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1375 ه.ش.
          29-            قمی، شیخ عباس، منتهی الامال فی تواریخ النبی و الال، مبین اندیشه، تهران،1390 ش.
          30-            کحاله موسسه الرساله، عمررضا، اعلام النساء فی عالمی العرب والاسلام، ج 5، بیروت، 1404 ه.ق، 1984 م.
          31-            کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، اصول کافی، ترجمه جواد مصطفوی، کتاب فروشی علمیه اسلامیه، تهران، 1369 ه.ش. چاپ اول.
          32-            کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، علی­اکبر غفاری، محمدآخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1407 ه.ق. چاپ چهارم.
          33-            کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق، کافی، دارالحدیث، قم، 1429 ه.ق. چاپ اول.
          34-            مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، موسسه آل البیت لاحیاءالتراث، قم، بی­تا.
          35-            مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، بحار الانوار، ج ۱۱۰، چاپ دوم، مؤسسه الوفاء بیروت، ۱۴۰۳ ه‍‌. ق.
          36-            مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه للإمام علی بن أبی طالب(علیه‌السلام) )، مکتبه مرتضویه، نجف، بیتا.
          37-            مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، ابوالقاسم پاینده، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1374 ه.ش.
          38-            شیخ مفید، محمد بن نعمان، أوائل المقالات فی المذاهب و المختارات‏ شیخ مفید، المؤتمر العالمی للشیخ المفید، قم،1413 ق.
          39-            شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، دارالمفید، بیروت، ۱۴۱۴ ه.ق، ۱۹۹۳ م. چاپ دوم.
          40-            نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعه)، مکتبه الداوری، قم، بیتا.
          41-            نرم افزار سیره معصومان، مؤسسه تحقیقاتی نور.